സിഐഎ നടത്തിയ ഇടപെടൽ! അന്നുവീണ ഇറാൻ സർക്കാർ, ലോകം ഞെട്ടിയ ദൗത്യം

രണ്ടാം ലോകയുദ്ധകാലമാണു സിഐഎയുടെ പിറവിക്കു വഴിവച്ചത്, ശീതയുദ്ധകാലം സംഘടനയെ വളർത്തി. 1941ൽ യുഎസ് നാവികത്താവളമായ പേൾ ഹാർബറിൽ ജപ്പാൻ നടത്തിയ ആക്രമണം മുൻകൂട്ടിയറിയുന്നതിൽ അമേരിക്കൻ പ്രതിരോധമേഖല പരാജയപ്പെട്ടതാണു സ്വന്തമായി മികവുറ്റ രഹസ്യാന്വേഷണ സംഘടന വേണമെന്ന ചിന്തയിലേക്ക് രാജ്യത്തെ നയിച്ചത്. അന്നത്തെ യുഎസ് പ്രസിഡന്റായിരുന്ന ഫ്രാങ്ക്ളിൻ ഡി. റൂസ്‌വെൽറ്റ് ഇതിനായി യുദ്ധവീരൻ ജനറൽ വില്യം ഡൊണോവനെ ചുമതലപ്പെടുത്തി. ഓഫിസ് ഓഫ് സ്ട്രാറ്റജിക് സർവീസസ് (ഒഎസ്എസ്) എന്നായിരുന്നു അപ്രകാരം രൂപീകരിച്ച സംഘടനയുടെ പേര്. ലോകയുദ്ധം കഴിഞ്ഞ ശേഷം ആവശ്യമില്ലെന്നു പറഞ്ഞ് പ്രസിഡന്റ് ഹാരി ട്രൂമാൻ ആ സംഘടന പിരിച്ചുവിട്ടു. എന്നാൽ താമസിയാതെ സോവിയറ്റ് യൂണിയനുമായി ശീതയുദ്ധം തുടങ്ങിയതോടെ ‌രഹസ്യ സംഘം പുനരാരംഭിക്കാനുള്ള നടപടി തുടങ്ങി.1947ൽ ഒഎസ്എസിന്റെ പിൻഗാമിയായി സിഐഎ സ്ഥാപിതമായി.

സിഐഎയുടെ ഏറ്റവും ചർച്ചചെയ്യപ്പെട്ട ദൗത്യങ്ങളിലൊന്നാണ് അജാക്സ്. 1953ൽ ഇറാനിലെ പ്രധാനമന്ത്രിയെ അധികാരഭ്രഷ്ടനാക്കിയ അട്ടിമറിയാണ് ഇത്. ഇറാനിലെ ഷാ ഭരണകൂടത്തിന്റെ അധികാരം ഉറപ്പിക്കാനായിരുന്നു ഈ അട്ടിമറി. ഇറാനിലെ ജനങ്ങൾക്കിടയിൽ അമേരിക്കയെപ്പറ്റി അവിശ്വാസം ഉടലെടുത്തതിന്റെ പ്രധാന കാരണങ്ങളിലൊന്നായും ഈ അട്ടിമറി പറയപ്പെടുന്നു. 

1953 ഓഗസ്‌റ്റ് 19ന് ആയിരുന്നു പ്രധാനമന്ത്രി മുഹമ്മദ് മുസാദിഖിന്റെ നേതൃത്വത്തിലുള്ള സർക്കാർ പുറത്താക്കപ്പെട്ടത്. ഇതിനു പിന്നിൽ അമേരിക്കയും ബ്രിട്ടനുമാണെന്നു നേരത്തേ തന്നെ വെളിപ്പെട്ടതാണ്. 2009ൽ കയ്‌റോയിൽ പ്രസിഡന്റ് ബറാക് ഒബാമ ഇത് ഏറ്റുപറയുകയും ചെയ്‌തിരുന്നു. രണ്ടാം ലോകയുദ്ധശേഷം മറ്റൊരു രാജ്യത്തെ ജനാധിപത്യ സർക്കാരിനെതിരെ അമേരിക്ക നടത്തിയ ആദ്യ അട്ടിമറിയായിരുന്നു ഇത്. 

1951ൽ തിരഞ്ഞെടുപ്പിലൂടെ അധികാരത്തിലെത്തിയ മുസാദിഖ് ആദ്യം നടപ്പാക്കിയ പരിഷ്‌കാരങ്ങളിലൊന്ന് എണ്ണ സമ്പത്തിന്റെ ദേശസാൽക്കരണമായിരുന്നു. ഇറാനിലെ എണ്ണ വ്യവസായമെല്ലാം ആംഗ്ലോ - ഇറാനിയൻ ഓയിൽ കമ്പനിയുടെ (ഇന്നത്തെ ബ്രിട്ടിഷ് പെട്രോളിയം) കീഴിലായിരുന്നു. ഇറാൻ പാർലമെന്റ് ഏറെക്കുറെ ഏകകണ്‌ഠമായാണു ദേശസാൽക്കരണ തീരുമാനമെടുത്തത്. എന്നാൽ, യുദ്ധത്തെ തുടർന്നു തകർന്ന സമ്പദ്‌ഘടന പുനരുജ്‌ജീവിപ്പിക്കാൻ ശ്രമിച്ചുകൊണ്ടിരുന്ന ബ്രിട്ടന് ഈ വാർത്ത വെള്ളിടിയായി. ശീതസമരകാലത്ത് ഇറാനിൽ സോവിയറ്റ് യൂണിയന്റെ സ്വാധീനം വർധിക്കുമെന്നും അവർ ഭയന്നു. തുടർന്നാണു സിഐഎ, ബ്രിട്ടിഷ് ചാരസംഘടനയായ എം16 എന്നിവ ചേർന്ന് അട്ടിമറി ആസൂത്രണം ചെയ്‌തത്. വ്യാപകപ്രചാരണത്തിലൂടെ മുസാദിഖിനെതിരെ ജനവികാരം തിരിച്ചുവിടുകയായിരുന്നു തന്ത്രം. 200 മുതൽ 300 ആളുകൾ ഈ സംഭവത്തിൽ മരിച്ചു.മുസാദിഖ് 3 വർഷത്തേക്ക് ജയിൽശിക്ഷയും ശിഷ്ടകാലം വീട്ടുതടങ്കലും അനുഭവിച്ചു.