പ്രണയമാവുകയും പ്രഹേളികയാകുകയും ചെയ്യുന്ന സാർത്ര്

‘‘നീ എന്റെ ജീവിതത്തിന്റെ താങ്ങാണ്, ഉപ്പാണ്, ആനന്ദരൂപമാണ്..’’ സാർത്രിന്റെ കത്തിന് 1939 ഒക്ടോബർ 26 ാം തീയതി സിമോൺ ദി ബുവ എഴുതിയ മറുപടിയിലെ വരികളാണിത്. മഞ്ഞുകാലത്ത് തണുപ്പു സഹിക്കവയ്യാതെ തന്റെ പ്രിയതമന്റെ നീല സോക്സും ധരിച്ച് തലയിണയിലേക്ക് കവിളുകളമർത്തി ബുവ, സാർത്രിന്റെ കത്തുകൾക്കായി കാത്തിരുന്നു. അവൾക്കായി ആ വട്ടക്കണ്ണടക്കാരൻ മുടങ്ങാതെ കത്തുകളെഴുതി. ‘മറ്റുള്ളവർ‌ നരകമാണ്’ എന്നെഴുതിയ അതേ മനുഷ്യനാണ് ഇത്രമേൽ ആഴത്തിൽ പ്രണയബദ്ധനായത്.

1905 ജൂൺ 21 ന് പാരിസിലാണ് ഴാങ് പോൾ സാർത്ര് ജനിച്ചത്.കുഞ്ഞായിരിക്കുമ്പോൾത്തന്നെ അച്ഛൻ മരിച്ചു. അമ്മയുടെ മേൽനോട്ടത്തിൽ വളർന്ന സാർത്ര് പഠനത്തിൽ മികവ് പുലർത്തി. പ്രശസ്‌തമായ എക്കോൾ നോർമലെ സുപ്പീരിയറിൽ പഠിച്ച സാർത്ര്, അവിടെ വച്ചാണ് സിമോൺ ദി ബുവയെ പരിചയപ്പെടുന്നത്. തന്റെ ആജീവനാന്ത പങ്കാളിയെ മാത്രമല്ല, ആൽബേർ കാമു, മൗറീസ് മെർലിയോ-പോണ്ടി, സിമോൺ വെയിൽ, ഇമ്മാനുവൽ മൗനിയർ, ജീൻ ഹിപ്പോലൈറ്റ്, ക്ലോഡ് ലെവി-സ്ട്രോസ് എന്നിവരുൾപ്പെടെയുള്ള സുഹൃത്തുക്കളെയും സാർത്ര് അവിടുന്നു കണ്ടെത്തി. ഈ കണ്ടുമുട്ടലുകൾ സാർത്രിന്റെ മനുഷ്യാസ്തിത്വത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ദാർശനിക അന്വേഷണങ്ങൾക്ക് അടിത്തറയിട്ടു.

ജീവിതത്തിന്റെ അന്തർലീനമായ അർഥശൂന്യതയെ കുറിച്ച് പര്യവേക്ഷണം ചെയ്യുന്ന 'നോസിയ' ഴാങ് പോൾ സാർത്രിന്റെ ആദ്യ നോവലും അദ്ദേഹത്തിന്റെ തന്നെ അഭിപ്രായത്തിൽ, അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഏറ്റവും മികച്ച കൃതികളിലൊന്നുമാണ്. 1938-ൽ പ്രസിദ്ധീകരിച്ച നോവൽ, ബൗവില്ലെ എന്ന ചെറുപട്ടണത്തിൽ താമസമാക്കിയ അന്റോയ്ൻ റോക്വെന്റിനിലൂടെയാണ് മുന്നോട്ടു പോകുന്നത്. ലോകത്തെയും ചുറ്റുമുള്ള ആളുകളെയും കുറിച്ച് അയാൾ എഴുതിയിടുന്ന ഡയറിയിലൂടെ, സാർത്ര് മനുഷ്യമനസ്സിന്റെ ആന്തരിക പ്രവർത്തനങ്ങളിലേക്ക് ആഴത്തിൽ ആഴ്ന്നിറങ്ങുകയും അസ്തിത്വപരമായ വിഷയങ്ങൾ ചർച്ച ചെയ്യുകയും ചെയ്തു. 

മനുഷ്യാനുഭവത്തിലേക്ക് വെളിച്ചം വീശുന്ന ഗഹനമായ വിഷയങ്ങളാൽ സമ്പന്നമാണ് സാർത്രിന്റെ കൃതികൾ. ജീവിതത്തിന്റെ അർഥം തേടി നടക്കുന്നവർക്കുള്ള മറുപടി. നമ്മുടെ സ്വന്തം ജീവിതം നിർവചിക്കുവാൻ നാം ഉത്തരവാദികളാണ് എന്നതാണ് സാർത്രിന്റെ പക്ഷം. സ്വാതന്ത്ര്യം നമുക്ക് പരിധിയില്ലാത്ത സാധ്യതകൾ നൽകുമ്പോൾ, അത് ഉത്തരവാദിത്തത്തിന്റെ ഭാരവും കൊണ്ടുവരുന്നു. വ്യക്തികൾക്ക് അവരുടെ തിരഞ്ഞെടുപ്പുകളുടെയും അനന്തരഫലങ്ങളുടെയും ഭാരത്തിൽനിന്ന് രക്ഷപ്പെടാൻ കഴിയില്ല. ഈ ഭാരം അമിതമാകുകയും പലപ്പോഴും അസ്തിത്വപരമായ ഉത്കണ്ഠയിലേക്ക് നയിക്കുകയും ചെയ്യും. യഥാർഥത്തിൽ നാം സ്വതന്ത്രരാണോ എന്ന ചോദ്യം സാർത്ര് ബാക്കിയാക്കുന്നു.

തന്റെ ബൗദ്ധിക അന്വേഷണങ്ങൾക്കപ്പുറം, സ്നേഹത്തെയും ബന്ധങ്ങളെയും കുറിച്ച് സാർത്രിന് സവിശേഷവും കൗതുകകരവുമായ ഒരു കാഴ്ചപ്പാടും ഉണ്ടായിരുന്നു. ഒരു കാമുകൻ എന്ന നിലയിൽ, സാർത്രിന്റെ ആശയങ്ങളും അനുഭവങ്ങളും അദ്ദേഹത്തിന്റെ അസ്തിത്വവാദ തത്ത്വചിന്തയുമായി ആഴത്തിൽ ഇഴചേർന്നിരുന്നു, ആത്യന്തികമായി പ്രണയബന്ധങ്ങളോടുള്ള അദ്ദേഹത്തിന്റെ സമീപനം മാറി. സ്നേഹത്തെക്കുറിച്ചുള്ള സാർത്രിന്റെ ധാരണയുടെ കേന്ദ്രവശം, ഒരു വ്യക്തിയുടെ സ്വാതന്ത്ര്യത്തെ ബഹുമാനിക്കുകയും സംരക്ഷിക്കുകയും ചെയ്യണമെന്ന അദ്ദേഹത്തിന്റെ വിശ്വാസത്തിലാണ്. സ്നേഹത്തെ കൈവശം വയ്ക്കുന്നതിനോ നിയന്ത്രിക്കുന്നതിനോ ഉള്ള ഒരു രീതിയായി കാണരുത്, പകരം രണ്ട് പങ്കാളികളും അവരുടെ വ്യക്തിഗത സ്വാതന്ത്ര്യം നിലനിർത്തുന്ന ഒരു പങ്കാളിത്ത ബന്ധമായി കാണണം. പ്രണയത്തിൽ ആധികാരികതയുടെ പ്രാധാന്യവും സാർത്ര് ഊന്നിപ്പറഞ്ഞു. വ്യക്തികൾ തങ്ങളോടും പങ്കാളികളോടും സത്യസന്ധത പുലർത്തണമെന്ന് അദ്ദേഹം വിശ്വസിച്ചു. പ്രണയബന്ധങ്ങളെക്കുറിച്ചുള്ള അദ്ദേഹത്തിന്റെ ധാരണയിൽ ആത്മാർഥതയും സുതാര്യതയും പരമപ്രധാനമായി. 

ബുവെയുമായുള്ള ബന്ധം സാർത്രിന്റെ ജീവിതത്തിലെ അവിസ്മരണീയ ഘട്ടമാണ്. "കൂടുതൽ മനോഹരമായ സമയങ്ങൾ ഉണ്ടാകാം, പക്ഷേ ഇത് നമ്മുടേതാണ്." എന്നെഴുതിയപ്പോൾ ബുവെയായിരുന്നു സാർത്രിന്റെയുള്ളിൽ. അവർ ഒരിക്കലും വിവാഹം കഴിക്കുകയോ കുട്ടികളുണ്ടാകുകയോ ചെയ്തിട്ടില്ല. എല്ലാറ്റിനുമുപരിയായി അതൊരു സൗഹൃദമായിരുന്നു. അവർ പരസ്പരം കൃതികൾ വായിക്കുകയും പരസ്പരം സ്വാധീനിക്കുകയും ചെയ്തു. ഈ ബന്ധം ഏകഭാര്യത്വത്തെക്കുറിച്ചുള്ള പരമ്പരാഗത സങ്കൽപങ്ങളെ വെല്ലുവിളിക്കുകയും സ്നേഹം, പ്രതിബദ്ധത, വ്യക്തിസ്വാതന്ത്ര്യം എന്നിവയുടെ സ്വഭാവത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ചർച്ചകൾക്ക് വഴിയൊരുക്കുകയും ചെയ്തു.

എന്നിരുന്നാലും, ബന്ധങ്ങളെക്കുറിച്ചുള്ള സാർത്രിന്റെ ആശയങ്ങൾ ബന്ധങ്ങളിൽ അന്തർലീനമായ സംഘർഷങ്ങളെയും പോരാട്ടങ്ങളെയും കുറിച്ചും സൂചിപ്പിക്കുന്നുണ്ട്. 1943-ൽ പ്രസിദ്ധീകരിച്ച 'ബീയിങ് ആൻഡ് നതിങ്നെസ്' എന്ന സാന്ദ്രവും സങ്കീർണ്ണവുമായ കൃതിയിലും ഈ ആശയങ്ങൾ കാണാം. ഒരാൾ മറ്റൊരു വ്യക്തിയുമായി സ്നേഹത്തിലാകുന്നതിലൂടെ, അവരുടെ സ്വാതന്ത്ര്യത്തിന്റെ ഒരു ഭാഗം നഷ്ടപ്പെടുന്നു. എത്ര ശ്രമിച്ചാലും വ്യക്തിസ്വാതന്ത്ര്യവും പ്രതിബദ്ധതയും തമ്മിലുള്ള പിരിമുറുക്കം ഒഴിവാക്കാനാവാത്ത വേദന സൃഷ്ടിക്കും. നമ്മുടെ സാമൂഹിക ബന്ധത്തിനുള്ള ആഗ്രഹവും അത് നമ്മുടെ വ്യക്തിത്വത്തിൽ അടിച്ചേൽപ്പിക്കുന്ന പരിമിതികളും എടുത്തുകാണിക്കുന്നു. 'വെയിറ്റർ' എന്ന കഥാപാത്രം തന്നെ ഉദാഹരണം. നരകത്തിൽ കുടുങ്ങിയ മൂന്ന് കഥാപാത്രങ്ങളുടെ ചിത്രീകരണത്തിലൂടെ 1944-ൽ എഴുതിയ 'നോ എക്സിറ്റ്' എന്ന നാടകവും മനുഷ്യന്റെ അസ്തിത്വത്തിന്റെ ശക്തമായ പരിശോധനയാണ് അവതരിപ്പിക്കുന്നത്. കുടുങ്ങിപ്പോയ കഥാപാത്രങ്ങൾ അവരുടെ മുൻകാല പ്രവർത്തനങ്ങളെ അഭിമുഖീകരിക്കാൻ നിർബന്ധിതരാകുന്നു. അർത്ഥശൂന്യതയിൽനിന്ന് രക്ഷപ്പെടാൻ എത്ര കഠിനമായി ശ്രമിക്കുന്നുവോ അത്രയധികം നിരാശയിലേക്കും ഭ്രാന്തിലേക്കും അവർ ആഴ്ന്നിറങ്ങുന്നു.

സാർത്രിന്റെ ദാർശനിക കൃതികൾ അദ്ദേഹത്തിന് രാജ്യാന്തര അംഗീകാരം നേടിക്കൊടുത്തപ്പോൾ, രാഷ്ട്രീയവും സാമൂഹികവുമായ പ്രവർത്തനങ്ങള്‍ അദ്ദേഹത്തെ സമകാലികരിൽനിന്നു വ്യത്യസ്തനാക്കി. പ്രധാന രാഷ്ട്രീയ പ്രസ്ഥാനങ്ങളിൽ സജീവമായി പങ്കെടുക്കുകയും കൊളോണിയൽ വിരുദ്ധത, പൗരാവകാശങ്ങൾ എന്നിവയ്ക്കായി പോരാടുകയും ചെയ്തു. 1964-ൽ ലഭിച്ച സാഹിത്യത്തിനുള്ള നൊബേൽ സമ്മാനം അദ്ദേഹം നിരസിച്ചു. 1980-ൽ അന്തരിച്ചുവെങ്കിലും, സാർത്രിന്റെ രചനകൾ വായനക്കാരിൽ പ്രതിധ്വനിക്കുന്നത് തുടരുന്നു. 

കലുഷിതമായ മനസ്സുമായി ജീവിച്ച ആ ചിന്തകൻ തന്നെയാണ്, പ്രണയാതുരമായി പ്രിയതമയ്ക്ക് കത്തുകൾ എഴുതിരുന്നത്. ഇന്നവർ ഒരേ കുഴിമാടത്തിൽ അന്ത്യവിശ്രമം കൊള്ളുന്നു. ‘‘ഞാൻ പുഞ്ചിരിക്കാൻ പോകുന്നു. എന്റെ പുഞ്ചിരി നിന്റെ കണ്ണുകളിൽ ആഴ്ന്നിറങ്ങും, അത് എന്തായിത്തീരുമെന്ന് ദൈവത്തിനറിയാം.’’ എന്നെഴുതിയ സാർത്രും ‘‘അക്ഷമയോടെ ഞാൻ നിന്റെ വരവ് കാത്തിരിക്കുകയാണ്’’ എന്നെഴുതിയ ബുവെയും.