വ്യത്യസ്തനായ ജോൺ; ലോകമറിയാൻ, മറ്റൊരു ജോൺ

പല വെള്ളിയാഴ്ചകളിലും രാത്രി കടമ്മനിട്ട, അശോക 17ൽ വരുമായിരുന്നു. ശനിയാഴ്ച രാവിലെ രണ്ടരമണിക്ക് ഒരു കെഎസ്ആർടിസി ബസ് തിരുവനന്തപുരം സെൻട്രൽ സ്റ്റേഷനിൽനിന്നു കടമ്മനിട്ട ഭാഗത്തേക്കുണ്ടായിരുന്നു. വലിയ ദൂരമില്ലാത്തതുകൊണ്ട് എന്റെ ബൈക്കിൽ കൊണ്ടുപോയി ബസ്‌സ്റ്റാൻഡിൽ ആക്കുമായിരുന്നു. ജോൺ സഹമുറിയനായ ശേഷം കടമ്മനിട്ട വന്നാൽ  ബസ്‌സ്റ്റാൻഡിലേക്കു പോകുന്നതുവരെ മുറിയിൽ കവിയരങ്ങാണ്. കടമ്മനിട്ട കവിത ചൊല്ലിക്കഴിയുമ്പോൾ ജോൺ തുടങ്ങും. ജോൺ കഴിയുമ്പോൾ കടമ്മനിട്ട. അശോക ലോഡ്‌ജിന്റെ ഏറ്റവും താഴത്തെ നില ഭൂമിയുടെ നിരപ്പിൽനിന്ന് അൽപംകൂടി താഴെ ആയിരുന്നതുകൊണ്ട് ആ നിലയിലുള്ളവരെ മാത്രമേ കാവ്യനിശ ബാധിച്ചിരുന്നുള്ളൂ. 

പക്ഷേ, അവർ ഇവരുടെ കലാപ്രകടനങ്ങൾ അനുവദിക്കുക മാത്രമല്ല, ആസ്വദിക്കുകകൂടി ചെയ്യുമായിരുന്നു.  കേരള സർവകലാശാല ചരിത്രവിഭാഗം അധ്യാപകനായിരുന്ന പതിനഞ്ചാം മുറിയിലെ ഡോ. ടി.കെ.വിജയമോഹൻ, പതിനാലാം മുറിയിൽ താമസിച്ചു ലയോള കോളജിൽ പഠിക്കുകയായിരുന്ന റോട്ടറി മുൻ ഗവർണർ ആർ. രഘുനാഥ് തുടങ്ങിയവരൊക്കെ ഇന്നും കാണുമ്പോൾ ജോണിന്റെ അക്കാലത്തെ സംഭാഷണങ്ങളും ചെയ്തികളും സ്നേഹാദരങ്ങളോടെ അയവിറക്കാറുണ്ട്. 

തിരുവനന്തപുരത്തു താമസിച്ച ഒരു വർഷത്തിൽ ആദ്യ ഒന്നുരണ്ടു മാസങ്ങളൊഴിച്ചു ജോൺ മദ്യം പൂർണമായി ഒഴിവാക്കിയിരുന്നു. 1980-’81 കാലഘട്ടമായിരുന്നു അത്. വിജയകൃഷ്ണൻ തന്റെ അനുഭവസാക്ഷ്യം കുറിക്കുന്നു, ‘അശോകയിൽ  താമസിക്കുന്ന കാലത്താണ് ജോണിൽ ഒരു പരിവർത്തനമുണ്ടായത്. അദ്ദേഹം മദ്യപാനം ഉപേക്ഷിക്കാൻ തീരുമാനിച്ചു. ‘സത്യജിത് റായിയുടെ ലോകം’ എന്ന എന്റെ പുസ്തകത്തിന്റെ റിലീസ് കൊൽക്കത്തയിൽ നടത്തിയശേഷം ഞാൻ നേരേ എത്തിയത് പത്തനംതിട്ട കാതോലിക്കറ്റ് കോളജിലെ സാഹിത്യ ചലച്ചിത്ര ക്യാംപിലാണ്. അവിടെ ശുദ്ധനായ ജോൺ ഉണ്ടായിരുന്നു. ഒരു രാത്രി കവിയരങ്ങ് കഴിഞ്ഞപ്പോൾ ലേശം മദ്യപാനമുണ്ടായി. കടമ്മനിട്ടയും കെ.പി. കുമാരനുമൊക്കെ കൂട്ടത്തിലുണ്ട്. മദ്യപാനികളെ നോക്കി മന്ദഹസിച്ചുകൊണ്ടു മദ്യം തൊടാത്ത ജോൺ ഇരിപ്പുണ്ടായിരുന്നു. പ്രലോഭനത്തിൽ വീണുപോകാത്ത ആ ഇരിപ്പ് എന്നിൽ വലിയ കൗതുകമുണർത്തി.’

ജോണിന് ഏറ്റവും അടുപ്പം ഉണ്ടായിരുന്ന സുഹൃത്തുക്കളിൽ ഒരാളും ജോണിനെ ഏറ്റവും നന്നായി അറിയുന്നയാളുമായ സക്കറിയ പറയുന്നത് മദ്യപിച്ച ജോണിനെ ഒരു സിസ്റ്റത്തിനും താങ്ങാനാവില്ലെന്നും മദ്യപിക്കാത്ത ജോൺ സ്നേഹംകൊണ്ട് എല്ലാവരെയും കീഴടക്കുമെന്നുമാണ്. മദ്യപിക്കാതെ അശോകയിൽ കഴിഞ്ഞ ജോൺ കീഴടക്കിയതു വിവിധ പ്രായത്തിലും തരത്തിലുമുള്ള ആളുകളെയാണ്. ജോണിനു മറ്റുള്ളവരോടും മറ്റുള്ളവർക്കു ജോണിനോടും ഉണ്ടായിരുന്നത് സമശീർഷ മനോഭാവമായിരുന്നു. എല്ലാവരും ജോണിനെ പേരാണു വിളിച്ചിരുന്നത്. ആരെയും ആകർഷിക്കുന്ന ഒരു സൗഹൃദഭാവമായിരുന്നു ജോണിന്റെ മുഖത്ത് എപ്പോഴും കളിയാടിയിരുന്നത്. 

സംക്രമണത്തിന്റെ എല്ലാ പ്രവർത്തനങ്ങളിലും  സഹപത്രാധിപരെപ്പോലെ സഹകരിച്ചിരുന്നു എന്നുമാത്രമല്ല ചില സമയത്ത് അറിവിന്റെ ചക്രവാളങ്ങൾ പ്രകാശിപ്പിച്ചുകൊണ്ടു  നമുക്ക് അത്യാവശ്യമായിരുന്ന  ഉത്സാഹവും ഊർജവും പകർന്നുതരികകൂടി ചെയ്തു. ആധുനികതയ്ക്കുശേഷം മലയാള കവിതയിലുണ്ടായ പുതിയ പ്രവണതകൾ വിളംബരം ചെയ്ത ‘ആധുനികോത്തരകവിത’(1980) എന്ന പുസ്തകം സംക്രമണം പ്രസിദ്ധീകരിച്ചപ്പോൾ ആ പുസ്തകത്തിന്റെ ആമുഖം എഴുതിത്തന്ന് ജോൺ ഞങ്ങളെ ഉന്മേഷഭരിതരാക്കി. ആമുഖം എന്നു കൊടുക്കാതെ ആദ്യപേജിൽത്തന്നെ ജോണിന്റെ കുറിപ്പ് കൊടുത്തിട്ടാണു തുടർന്നുള്ള പേജുകളിൽ കവിതകൾ ആരംഭിക്കുന്നത്.

1980 മാർച്ചിൽ ഇറങ്ങിയ സംക്രമണത്തിൽ ജോണിന്റെ അപ്പന്റെയും അമ്മയുടെയും മരണത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ചില ഓർമകൾ അദ്ദേഹം പങ്കുവച്ചു. അത് കഥ എന്ന വിഭാഗത്തിൽപെടുത്തി പ്രസിദ്ധീകരിക്കാൻ ജോൺതന്നെയാണ് ആവശ്യപ്പെട്ടത്. സംക്രമണത്തിന്റെ 1981 ഏപ്രിൽ ലക്കത്തിൽ പ്രസിദ്ധീകരിച്ച ‘ആമയുടെ ആത്മഹത്യ’ എന്ന കഥ, കഥയുമല്ല ഒന്നുമല്ല എന്നു ചില വായനക്കാർ ജോണിനോടു നേരിട്ടു പറഞ്ഞിട്ടും ജോൺ പുഞ്ചിരിച്ചതല്ലാതെ എതിർത്തൊന്നും പറഞ്ഞില്ല. ജോണിന്റെ ഈ കഥകൾ ഉൾപ്പെടെ ഇരുപത്തഞ്ചോളം കഥകൾ സമാഹരിച്ച്, ‘ജോൺ എബ്രഹാം കഥകൾ’ എന്ന പേരിൽ ഡി സി ബുക്‌സ് ഒരു ഗ്രന്ഥം 2014ൽ പ്രസിദ്ധീകരിച്ചിട്ടുണ്ട്. ജോണിന്റെ സിനിമകളുൾപ്പെടെയുള്ള കലാസൃഷ്ടികൾക്കു കലാപരവും സാങ്കേതികവുമായ കുറവുകളുള്ളതായി ജോണിനുതന്നെ അറിയാമായിരുന്നു. കുറവുകളുടെ ഉത്തരവാദിത്തം ഏറ്റെടുക്കാനും മടിയില്ലായിരുന്നു. ആരെങ്കിലും അമിതമായി തന്റെ സിനിമകളെ പുകഴ്ത്തുമ്പോൾ ജോൺ അസ്വസ്ഥനാകാറുണ്ടായിരുന്നു. 

അശോകയിൽനിന്നു പുറത്തിറങ്ങുമ്പോൾ നേരെ മുൻപിൽ കാണുന്നത് യൂണിവേഴ്സിറ്റി കോളജാണ്. കോളജ് യൂണിയൻ തിരഞ്ഞെടുപ്പു പ്രമാണിച്ചായിരുന്നിരിക്കാം മത്സരിക്കുന്ന രണ്ടു പ്രധാന വിഭാഗങ്ങളിൽപെട്ട വിദ്യാർഥികൾ കൊടികളുംപിടിച്ചു നേർക്കുനേർ അല്ലെങ്കിലും കൂട്ടംകൂട്ടമായി അവിടെ നിൽപുണ്ടായിരുന്നു. ജോൺ അവരുടെ മധ്യത്തിലേക്കു ചെന്നു. ചുവന്ന കൊടിക്കാരോടു കുശലം പറഞ്ഞുതുടങ്ങി. പിന്നെ കുശലം പ്രസംഗശൈലിയിലേക്കു മാറി. ക്യാപ്പിറ്റലിസം, കമ്യൂണിസം, സോഷ്യലിസം തുടങ്ങിയ വാക്കുകൾ കൂട്ടിക്കലർത്തിയ ഭാഷണം. 

അപ്പോൾ കൂട്ടത്തിൽനിന്നൊരു പയ്യൻ ചോദിച്ചു, ‘ക്യാപ്പിറ്റലിസം എന്താണെന്ന് ഒറ്റവാചകത്തിൽ  പറയാമോ?’ 
ജോണിന്‌ ആലോചിക്കേണ്ടി വന്നില്ല, ജോൺ  പറഞ്ഞു, ‘Man exploiting man.’ ആ കൂട്ടർ കയ്യടിച്ചു. 
‘അപ്പോൾ കമ്യൂണിസം?’ അടുത്ത ചോദ്യം വന്നു. ജോൺ അതിനും പെട്ടെന്ന് ഉത്തരം നൽകി. 
‘Vice-versa’ അൽപം മടിച്ചുനിന്നശേഷം മറ്റേ കൂട്ടർ ആർത്തു ചിരിച്ചു കയ്യടിച്ചു.
‘ഇത് എന്റെയല്ല കേട്ടോ, ഞാൻ പൊളിറ്റിക്കൽ സയൻസ് പഠിച്ചതാ, ബുദ്ധിയുള്ള ആരോ പറഞ്ഞതാ...’
ഇത്രയും പറഞ്ഞു ജോൺ എന്നെയുംകൂട്ടി സമയം കളയാതെ അടുത്തുള്ള ഇന്ത്യൻ കോഫിഹൗസിലേക്കു പോയി.

മറ്റൊരു ദിവസം അശോകയിൽനിന്നിറങ്ങി മെയിൻറോഡിലൂടെ നടന്ന് ചായ കുടിക്കാൻ ഇന്ത്യൻ കോഫിഹൗസിൽ കയറാൻ തുടങ്ങുമ്പോൾ അതിന്റെ മുൻപിലുള്ള കൊടിമരത്തിനു ചുറ്റുമിരുന്ന് ആറേഴു യുവാക്കൾ ചെറിയ ശബ്ദത്തിൽ  പാശ്ചാത്യസംഗീതമാലപിക്കുകയായിരുന്നു. ഒരു ചെറുപ്പക്കാരൻ നല്ല താളത്തിൽ ഗിറ്റാർ വായിക്കുന്നുണ്ടായിരുന്നു. ‘ആ ഗിറ്റാർ ഇങ്ങു തരൂ...രണ്ടു വാക്കുകൊണ്ട് ഞാൻ നിങ്ങൾക്കൊരു സംഗീതവിരുന്നൊരുക്കാം.’ 

മടിച്ചുമടിച്ച് അയാൾ ഗിറ്റാർ ജോണിന്റെ കയ്യിൽക്കൊടുത്തു. ജോൺ ആലാപനം ആരംഭിച്ചു. ‘ആയാ... ത്തുള്ള... ഖൊമേനി... ആയത്തുള്ളഖൊമേനീ... ആ... യാ... ത്തുള്ള... ഖൂഓഓഓഓ... മേ... നീ... ഈഈ‌ഈഈഈ....’ ആലാപനം താളലയവിന്യാസങ്ങളോടെയായി. ഈ രണ്ടു വാക്കുകൾ തിരിച്ചും മറിച്ചും നീട്ടിയും കുറുക്കിയും പാശ്ചാത്യ-പൗരസ്ത്യ താളത്തിലും ഈണത്തിലും രാഗത്തിലും പാടി ഗിറ്റാർകൊണ്ടു സംഗീതം കൊടുത്ത് നൃത്തച്ചുവടുകളിലേക്കു നീങ്ങി (സൽമാൻ റുഷ്ദിക്കെതിരെ ഖൊമേനി ഫത്‌വ പുറപ്പെടുവിച്ചു (കു)പ്രസിദ്ധനായത് പിന്നെയും ആറേഴു വർഷം കഴിഞ്ഞാണ്).  ചെറുപ്പക്കാർ കോറസായി ജോണിനും ചുറ്റും കൂടി‌നിന്ന് ഓരോ തവണയും ഏറ്റുപാടാൻ‌തുടങ്ങി. സ്റ്റോക് തീർന്നതുകൊണ്ടാണോ, കോഫിഹൗസ് ജീവനക്കാർ പുറത്തേക്ക് എത്തിനോക്കിയതുകൊണ്ടാണോ, റോഡിലൂടെ പോയ വാഹനങ്ങൾ ഓടിച്ചവരുടെ‌ ശ്രദ്ധ പാളിപ്പോകാതിരിക്കാനാണോ എന്നറിയില്ല, ജോൺ പൊടുന്നനെ അവരോടു യാത്രപറഞ്ഞു പോയി.

തിരുവനന്തപുരത്തു വഴുതക്കാട്ടുള്ള ടഗോർ തിയറ്ററിലാണ് ‘ചെറിയാച്ചന്റെ ക്രൂരകൃത്യങ്ങൾ’ ആദ്യമായി പ്രദർശിപ്പിച്ചത്. സംക്രമണം മാസികയാണു പ്രദർശനം സംഘടിപ്പിച്ചത്. അക്കാലത്തു ചലച്ചിത്രപ്രേക്ഷകന്റെ  സംവേദനക്ഷമതയെ അട്ടിമറിച്ച  നവമലയാള  സിനിമകൾക്കു പ്രദർശനത്തിന്  തിയറ്ററുകൾ തയാറാവാതിരുന്നതുകൊണ്ടു  (ഭരത് ഗോപിയുടെ  ഞാറ്റടി, രാജീവ് നാഥിന്റെ സൂര്യന്റെ മരണം തുടങ്ങിയ) പല സിനിമകളുടെയും ജനകീയ റിലീസ് സംക്രമണം മുൻകയ്യെടുത്തു തിരുവനന്തപുരം  ടഗോർ  തിയറ്ററിൽ നടത്തിയിരുന്നു. 

 ഞാനും ജോണുംകൂടി നഗരത്തിലുടനീളം രാത്രിയിൽ പോസ്റ്റർ ഒട്ടിച്ചു നടന്നു. ബുള്ളറ്റിലിരുന്ന് ഒരാൾ പറയുന്ന ആംഗിളിൽ മറ്റെയാൾ പോസ്റ്റർ ഒട്ടിക്കുന്ന രീതിയായിരുന്നു ഞങ്ങളുടേത്. പല സ്ഥലത്തും വഴിയിലൂടെ  കടന്നു പോയവർ ഒറ്റയ്ക്കും കൂട്ടായും ഞങ്ങളെ പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുകയോ  സഹായിക്കുകയോ ചെയ്തിട്ടുണ്ട്. ഒരു ചലച്ചിത്ര ജീനിയസിന്റെ ഈ ജനകീയമുഖം കൂടെനിന്നവർക്കും കണ്ടുനിന്നവർക്കും പകർന്നുതന്ന  ആവേശവും ഉണർവും ചെറുതല്ല. ഇതൊക്കെ ആയിരിക്കാം പിന്നീടു ജനകീയ പങ്കാളിത്തമുള്ള സിനിമാനിർമാണത്തിലേക്കു ജോണിനെ നയിച്ചത്.

നവസിനിമയുടെ മറ്റൊരു പ്രമുഖ വക്താവായിരുന്ന ജി. അരവിന്ദന്റെ വീട്ടിൽ ഇടയ്ക്കിടയ്ക്ക് ഞങ്ങൾ പോകുമായിരുന്നു. സ്കൂളിൽ പഠിച്ചുകൊണ്ടിരുന്ന അരവിന്ദന്റെ മകൻ രാമുവുമായി ജോൺ പലപ്പോഴും മുറ്റത്തു കളിക്കാൻ കൂടിയിട്ടുണ്ട്. അരവിന്ദനും ജോണും തമ്മിലുള്ള സംഭാഷണം എനിക്കു വളരെ ഹൃദ്യവും  രസകരവുമായാണനുഭവപ്പെട്ടിട്ടുള്ളത്.

 ജോൺ വാക്കുകളിൽ ധാരാളിത്തം കാണിച്ചപ്പോൾ അരവിന്ദൻ മിക്കപ്പോഴും പിശുക്കാണു കാണിച്ചിരുന്നത്. ജോണിന്റെ  ചോദ്യങ്ങൾക്ക് അരവിന്ദന്റെ പല ഉത്തരങ്ങളും വിവിധ രൂപത്തിലും ഭാവത്തിലുമുള്ള മൂളലുകളായിരുന്നു.  ചിലപ്പോൾ അരവിന്ദന്റെ മുഖത്തു ചിരി വിടർത്താനും ആ ചിരി വികസിപ്പിക്കാനും ജോണിനു കഴിഞ്ഞിട്ടുണ്ട്. ജോണിന്റെ സൗഹൃദസന്ദർശനങ്ങൾ അരവിന്ദനും കുടുംബവും എപ്പോഴും സ്വാഗതം ചെയ്തിരുന്നു. 

ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് ഇംഗ്ലിഷിൽ  കവി അയ്യപ്പപ്പണിക്കരെ കാണാൻ ജോൺ വരുമായിരുന്നു. പലപ്പോഴും വിദ്യാർഥി-വിദ്യാർഥിനികൾ കൗതുകത്തോടെ  അദ്ദേഹത്തിന്റെ വരവും പോക്കും നോക്കിനിൽക്കും. അയ്യപ്പപ്പണിക്കരുടെ കീഴിൽ ഗവേഷണം ചെയ്തിരുന്ന വിദേശത്തു ജനിച്ചുവളർന്ന, ഇംഗ്ലിഷിൽ മാത്രം സംസാരിച്ചിരുന്ന ഒരു വിദ്യാർഥിനി ഒരിക്കൽ എന്നോടു ചോദിച്ചു, 

അവർ പോയി. അവർ ഗവേഷണം ചെയ്തിരുന്നത് ഒരു Black Writerനെക്കുറിച്ചായിരുന്നു. അടുത്തൊരു ദിവസം അവർ ആവശ്യപ്പെട്ടിട്ട് ഞാൻ ജോണിനെ അവർക്കു പരിചയപ്പെടുത്തി. അവർ സുഹൃത്തുക്കളായി. അവരുടെ ബന്ധം ഗാഢമായി വളർന്നു, സൗഹൃദത്തിനുമപ്പുറം.

 തിരുവനന്തപുരത്തു താമസിച്ച ജോൺ ഏതാണ്ട് ഒരുവർഷക്കാലത്തോളം മദ്യം പൂർണമായി ഒഴിവാക്കിയെന്നു മുൻപു സൂചിപ്പിച്ചല്ലോ. അതിന്റെ കാരണം നേരത്തെ സൂചിപ്പിച്ച ഗവേഷകയാണോ, ഒന്നും പറയാതെ പറഞ്ഞ അയ്യപ്പപ്പണിക്കരാണോ, കൂടെ താമസിക്കുകയും കൂടെ സഞ്ചരിക്കുകയും ചെയ്ത എന്റെ ലഹരിയോടുള്ള അനാസക്തിയാണോ എന്നറിയില്ല. അതോ,  ഒരു പരീക്ഷണം നടത്തിയതായിരുന്നോ എന്നും അറിയില്ല.