ഈശ്വര വിശ്വാസമില്ലാത്ത മന്ത്രിയും പറഞ്ഞു, ഇത് ‘ദൈവത്തിന്റെ സ്വന്തം നാട്’; ലോകത്തെ മാടിവിളിച്ച ടാഗ്‌ലൈൻ; ആ ബുദ്ധി ആരുടേത്?

ടാഗ്‌ലൈനുകളിൽ ഒന്നിലും തൃപ്തനല്ലാതെ വന്നതോടെ ഹർഷൻ മുംബൈയിലേക്ക് പോയി. വൻകിട പരസ്യങ്ങൾ മാത്രം ചെയ്യുന്ന മുദ്ര കമ്യൂണിക്കേഷൻസിന്റെ കോർപറേറ്റ് ക്രിയേറ്റിവ് ഡയറക്ടർ വാൾട്ടർ മെൻഡിസിന്റെ മുന്നിലേയ്ക്കും കേരള ടൂറിസം എത്തി. സാധാരണയായി ചെറിയ ബ്രാൻഡുകളുടെ വർക്കുകളിൽ വാൾട്ടർ മെൻഡിസ് ഇടപെടാറില്ല. അക്കാലത്ത് കേരളവും വളരെ ചെറിയ ഒരു ബ്രാൻഡ് ആയിരുന്നു. എന്നാൽ, കേരളത്തിന്റെ കാര്യത്തിൽ മെൻഡിസിന് ഒരു പ്രത്യേക താൽപര്യം തോന്നി. കുറച്ച് ടാഗ്‌ലൈനുകൾ വാൾട്ടർ മെൻഡിസ് കുറിച്ചു, അതിലൊന്ന് ആയിരുന്നു ഗോഡ്സ് ഓൺ കൺട്രി അഥവാ ദൈവത്തിന്റെ സ്വന്തം നാട് എന്ന ടാഗ്‌ലൈൻ.

അക്കാലം വരെ ഭൂമിയിലെ സ്വർഗം എന്ന് അറിയപ്പെട്ടത് കശ്മീർ ആയിരുന്നു. പറുദീസ ദ്വീപ് എന്നറിയപ്പെട്ടിരുന്നത് ശ്രീലങ്കയും. പക്ഷേ, കേരളത്തിന് ‘ദൈവത്തിന്റെ സ്വന്തം നാട്’ എന്ന ടാഗ്‌ലൈൻ നന്നായി ചേരുമെന്ന് മെൻഡിസ് പറഞ്ഞു. സർക്കാർ വിനോദസഞ്ചാര മേഖലയിൽ കൂടുതൽ നിക്ഷേപം നടത്തിയാൽ ടാഗ്‌ലൈൻ ഫലപ്രദമാകുമെന്നും അദ്ദേഹം വ്യക്തമാക്കി.

∙ മന്ത്രി പറഞ്ഞു, എന്റെ വിശ്വാസം നോക്കേണ്ട

അക്കാലത്ത്, കരുനാഗപ്പള്ളി മണ്ഡലത്തിൽ നിന്നുള്ള സിപിഐ എംഎൽഎ ആയിരുന്ന പി.എസ്. ശ്രീനിവാസൻ ആയിരുന്നു റവന്യൂ, ടൂറിസം മന്ത്രി. കമ്യൂണിസ്റ്റുകാർ പൊതുവേ ദൈവവിശ്വാസികളല്ല. അതുകൊണ്ടുതന്നെ ദൈവത്തിന്റെ പേര് ഒരു ടാഗ്‌ലൈനിൽ കണ്ടാൽ ചവറ്റുകുട്ടയിൽ വീഴാൻ സാധ്യത ഏറെയാണ്. ദൈവത്തിലോ ദൈവത്തിന്റെ സൃഷ്ടിയിലോ വിശ്വാസമില്ലാത്ത വ്യക്തി ആയിരുന്നു മന്ത്രി ശ്രീനിവാസനും. അതുകൊണ്ടുതന്നെ മന്ത്രി പ്രതികരിക്കുമെന്ന ആശങ്ക ഹർഷൻ ഉൾപ്പെടെയുള്ളവർക്ക് ഉണ്ടായിരുന്നു. എന്നാൽ, തീരുമാനമെടുക്കേണ്ട സമയത്ത് അദ്ദേഹം മികച്ച ഒരു രാഷ്ട്രീയക്കാരൻതന്നെയായി മാറി. കേരള വിനോദസഞ്ചാരത്തിന്റെ നെറ്റിപ്പട്ടമായി ‘ഗോഡ്സ് ഓൺ കൺട്രി’ എന്ന ടാഗ്‌ലൈൻ ചേർത്തു വയ്ക്കുകയാണ് അദ്ദേഹം ചെയ്തത്. പക്ഷേ, ദൈവവിശ്വാസിയല്ലാത്ത മന്ത്രി ഇത്തരമൊരു ടാഗ്‌ലൈനുമായി എത്തിയപ്പോൾ പ്രതിപക്ഷം അതിനെ ചോദ്യം ചെയ്തു. തന്റെ വ്യക്തിപരമായ വിശ്വാസവും ഇതും തമ്മിൽ കൂട്ടിക്കുഴക്കേണ്ടതില്ലെന്നായിരുന്നു മന്ത്രിയുടെ നിലപാട്. അങ്ങനെ കേരളം ‘ദൈവത്തിന്റെ സ്വന്തം നാട്’ ആയി മാറി.

ഐതിഹ്യങ്ങൾ അനുസരിച്ച് കേരളം ദൈവസങ്കൽപവുമായി വളരെ അടുത്തുനിൽക്കുന്ന ഒരു നാടാണ്. പരശുരാമൻ മഴു എറിഞ്ഞു സൃഷ്ടിച്ചതാണ് കേരളം എന്നാണല്ലോ. മഹാവിഷ്ണുവിന്റെ ആദ്യ അവതാരമായ മത്സ്യ അവതാരവും ഭൂമിയിലെ ആദ്യത്തെ മനുഷ്യനും മനുഷ്യരാശിയുടെ പൂർവികനുമായ മനുവും കേരളത്തിലാണ് ഉണ്ടായതെന്നാണ് ഐതിഹ്യം. 1739ൽ അന്നത്തെ തിരുവിതാംകൂർ (കേരളം) ഭരണാധികാരി ആയിരുന്ന മാർത്താണ്ഡവർമ തന്റെ രാജ്യവും രാജാധികാരവും മഹാവിഷ്ണുവിന് സമർപ്പിക്കുകയും താൻ മഹാവിഷ്ണുവിന്റെ ഒരു പാദസേവകൻ മാത്രമായിരിക്കുമെന്ന് പ്രഖ്യാപിക്കുകയും ചെയ്തു. ദൈവത്തിന്റെ നാട് എന്ന പദവി സ്ഥിരീകരിക്കാൻ ഐതിഹ്യപരമായ സാധ്യതകൾ ഇതെല്ലാമാണ്.

എന്തായാലും കേരളത്തിന്റെ വിനോദസഞ്ചാര മേഖലയിൽ വലിയ ഊർജമായി മാറി പുതിയ ടാഗ്‌ലൈൻ. ആധുനികതയുടെ വലിയ ഇടപെടലുകൾ നടന്നിട്ടില്ലാത്ത കേരളത്തിന്റെ മുഖമായിരുന്നു ലോകത്തിന് മുമ്പിൽ അവതരിപ്പിച്ചത്. അക്കാലത്തെ ഒട്ടുമിക്ക പേരു കേട്ട അവാർഡുകളും കേരള ടൂറിസത്തിനു വേണ്ടി തയാറാക്കപ്പെട്ട പരസ്യം സ്വന്തമാക്കി. ഇംഗ്ലിഷ് ഉൾപ്പെടെ ഏകദേശം 15- 16 ഭാഷകളിൽ ബ്രോഷറുകളും പോസ്റ്ററുകളും തയാറാക്കി. പ്രധാനപ്പെട്ട രാജ്യാന്തര ട്രേഡ് ഫെയറുകളിൽ സർക്കാർ പ്രതിനിധികൾ പങ്കെടുക്കുകയും തയാറാക്കിയ വിവരങ്ങൾ കൈമാറുകയും ചെയ്തു. ഇന്റർനെറ്റ് പോലും ലഭ്യമല്ലാതിരുന്ന ആ കാലത്ത് വലിയ സ്വാധീനം ഉണ്ടാക്കാൻ ഈ പ്രചാരണത്തിന് കഴിഞ്ഞു. എന്നാൽ, അത് കാണാനുള്ള ഭാഗ്യം വാൾട്ടറിന് ഉണ്ടായില്ല. ടാഗ്‌ലൈൻ ഹിറ്റായി വളരെ വൈകാതെ തന്നെ വാൾട്ടർ ലോകത്തോടു വിട പറഞ്ഞിരുന്നു.

∙ കേരളം കണ്ടത് വിദേശികൾ മാത്രമല്ല

കേരള ടൂറിസത്തിന്റെ പുതിയ ക്യാംപെയ്ൻ വിദേശികളെ ആകർഷിച്ചതു പോലെത്തന്നെ ആഭ്യന്തര സഞ്ചാരികളെയും ആകർഷിച്ചു. മെട്രോ നഗരങ്ങളിലെ ചൂടിൽിനിന്നും പൊടിയിൽനിന്നുമെല്ലാം മോചനം തേടി ആളുകൾ പച്ചപ്പും ഹരിതാഭയും നിറഞ്ഞ കേരളം തേടിയെത്തി. കേരളത്തിന്റെ സംസ്കാരവും സൗന്ദര്യവും അനുഭവിക്കണമെന്ന തോന്നൽ സ്വദേശീയരും വിദേശീയരുമായ സഞ്ചാരികൾക്കിടയിൽ ഉളവാക്കാൻ ദൈവത്തിന്റെ സ്വന്തം നാട് എന്ന ടാഗ്‌ലൈനിന് കഴിഞ്ഞു. അങ്ങനെ സഞ്ചാരികൾ കേരളത്തിലേക്ക് ഒഴുകിയെത്താൻ തുടങ്ങി. പ്രകൃതി സൗന്ദര്യത്തിന് ആയിരുന്നു കേരള ടൂറിസം എപ്പോഴും പ്രാമുഖ്യം നൽകിയിരുന്നത്. ഇതിനൊപ്പംതന്നെ കേരളത്തിന്റെ സംസ്കാരവും ആയുർവേദവും ഭക്ഷണവും എല്ലാം സഞ്ചാരികളെ ആകർഷിക്കുന്ന പ്രധാന ഘടകങ്ങളായി.

∙ ആരാണ് അതിന്റെ യഥാർഥ അവകാശി?

‘ദൈവത്തിന്റെ സ്വന്തം നാട്’ എന്ന ടാഗ്‌ലൈൻ കുര്യാക്കോസ് എന്നു പേരുള്ള ഒരു വ്യക്തിയുടേതാണെന്ന് ചില വാദങ്ങൾ ഉയർന്നിരുന്നു. കുര്യാക്കോസ് എന്നയാളെ ബന്ധപ്പെടാൻ ശ്രമിച്ചെങ്കിലും സാധിച്ചില്ല. എന്നാൽ, മുദ്രയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് പ്രവർത്തിച്ചിരുന്നവരോട് കുര്യാക്കോസിനെക്കുറിച്ച് അന്വേഷിച്ചു. കുര്യാക്കോസ് എന്നൊരാൾ അക്കാലത്ത് കൊച്ചിയിലെ മുദ്ര ഓഫിസിൽ ഉണ്ടായിരുന്നെന്നും ഈ ക്യാംപെയ്നുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് പ്രവർത്തിച്ചിരുന്നെന്നും അവർ വ്യക്തമാക്കി. എന്നാൽ, ദൈവത്തിന്റെ സ്വന്തം നാട് എന്ന ടാഗ്‌ലൈനുമായി കുര്യാക്കോസിന് ബന്ധമില്ലെന്നും അത് 100 ശതമാനവും വാൾട്ടർ മെൻഡിസിന് മാത്രം അവകാശപ്പെട്ടതാണെന്നും അവർ പറയുന്നു.

1987 മുതൽ 1995 വരെ മുദ്ര കമ്യൂണിക്കേഷൻസിൽ ക്രിയേറ്റിവ് ഡയറക്ടർ ആയിരുന്ന പ്രതാപ് സുതനും, വാൾട്ടർ മെൻഡിസിന് മാത്രം അവകാശപ്പെട്ടതാണ് ആ ടാഗ്‌ലൈൻ എന്ന് വിവാദങ്ങൾക്ക് മറുപടിയായി എഴുതിയിരുന്നു. നാലുവർഷം മുമ്പ് ലിങ്ക്ഡ് ഇന്നിൽ പങ്കുവെച്ച കുറിപ്പിലാണ് പ്രതാപ് സുതൻ ഇക്കാര്യം വ്യക്തമാക്കിയിരുന്നത്. ജൂനിയർ പൂർത്തിയാക്കുന്ന ജോലിയുടെ ക്രെഡിറ്റ് സീനിയർ എടുക്കുന്നതും സീനിയർ പൂർത്തിയാക്കുന്ന ജോലിയുടെ ക്രെഡിറ്റ് ജൂനിയർ എടുക്കുന്നതുമായി തങ്ങളുടെ ബിസിനസിൽ നിരവധി കഥകളുണ്ട് എന്ന് പറഞ്ഞുകൊണ്ടാണ് പ്രതാപ് സുതന്റെ പോസ്റ്റ് ആരംഭിക്കുന്നത്. 

അദ്ദേഹത്തിന് ഒപ്പം ഒരു മേശയിൽ ഇരിക്കുമ്പോൾ കേരളത്തെക്കുറിച്ച് മെൻഡിസ് തന്നോട് നിരവധി കാര്യങ്ങൾ ചോദിച്ചെന്നും അറിയാവുന്ന കാര്യങ്ങൾ എല്ലാം പറഞ്ഞെന്നും പ്രതാപ് പറയുന്നു. പരശുരാമൻ മഴുവെറിഞ്ഞപ്പോൾ കേരളം കടലിൽ നിന്ന് ഉയർന്നുവന്നെന്ന കഥയാണ് മെൻഡിസിനെ ആകർഷിച്ചത്. ‘ദൈവത്തിന്റെ സ്വന്തം നാട്’ എന്ന വാക്യം മെൻഡിസിൽ നിന്ന് പിറന്നു വീണത് ആ കഥ കേട്ടതിനു പിന്നാലെയായിരുന്നെന്നും പ്രതാപ് കുറിക്കുന്നു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ ജൂനിയർ എന്ന നിലയിലും മലയാളി എന്ന നിലയിലും ‘ദൈവത്തിന്റെ സ്വന്തം നാട്; എന്ന ടാഗ് ലൈനിന്റെ ക്രെഡിറ്റ് അദ്ദേഹത്തിന് മാത്രം അവകാശപ്പെട്ടതാണെന്ന് വ്യക്തമാക്കുന്നതിന് വേണ്ടിയാണ് ഈ കുറിപ്പെന്നും പ്രതാപ് കൂട്ടിച്ചേർക്കുന്നുണ്ട്. മുൻ ടൂറിസം സെക്രട്ടറി കൂടിയായ ഡി.ബാബു പോൾ അദ്ദേഹത്തിന്റെ അനുഭവക്കുറിപ്പുകളിലും ആ ആശയം മെൻഡിസിന്റേതാണെന്നും മെൻഡിസിനുള്ളത് മെൻഡിസിന് കൊടുക്കുകയെന്നും കുറിച്ചിട്ടുണ്ട്.

‘‘പരസ്യത്തിനുള്ള ബ്രോഷറുകളും മറ്റും വേണ്ടി വന്നാൽ സിംഗപ്പൂരിലോ ഹോങ്കോങ്ങിലോ അച്ചടിക്കുക എന്നൊക്കെയുള്ള തീരുമാനങ്ങൾ മന്ത്രി ശ്രീനിവാസൻ ധീരമായി കൈക്കൊണ്ടപ്പോൾ ഒരു പുതിയ യുഗത്തിനാണ് നാന്ദി കുറിച്ചത്. ‘ദൈവത്തിന്റെ സ്വന്തം നാട്’ എന്ന പരസ്യവാചകം അക്കാലത്ത് ഉണ്ടായതാണ്. മുദ്ര (എന്നാണോർമ) എന്ന പരസ്യക്കമ്പനിയിലെ മെൻഡിസ് എന്ന ഒരു കോപ്പിറൈറ്റർ ആണ് അത് സൃഷ്ടിച്ചത്. ഞാനാണ് അത് എഴുതിയത് എന്ന് ഒന്നു രണ്ട് മന്ത്രിമാർ പ്രസംഗിച്ചിട്ടുള്ളതായറിയാം. സത്യത്തിൽ എന്റെ സേവനകാലത്ത് പ്രചാരത്തിൽ വന്നു എന്നതല്ലാതെ രചനയിൽ എനിക്ക് ഒരു പങ്കും ഉണ്ടായിട്ടില്ല. മെൻഡിസിനുള്ളത് മെൻഡിസിന് കൊടുക്കുക!’’  ‘കഥ ഇതുവരെ’ എന്ന അനുഭവക്കുറിപ്പുകളുടെ പുസ്തകത്തിൽ ഡി. ബാബുപോൾ എഴുതി.

∙ ലോകം മുഴുവൻ 'ദൈവത്തിന്റെ സ്വന്തം നാട്' എത്തിയത് ഇങ്ങനെ...

കേരളത്തിലേക്ക് സഞ്ചാരികളെ ആകർഷിക്കാനുള്ള പരസ്യവാചകം തയാറായിക്കഴിഞ്ഞു. ഇനി ലോകത്തിന് മുന്നിലേക്ക് അതിനെ എത്തിക്കുക എന്നുള്ളതായിരുന്നു അടുത്ത നടപടി. അതിനായി ലോകമെമ്പാടുമുള്ള എല്ലാ പ്രശസ്ത ടൂറിസം–വ്യാപാര മേളകളിലും കേരള ടൂറിസം വകുപ്പ് പങ്കെടുത്തു. ലോകമെമ്പാടുമുള്ള എല്ലാ പ്രധാന വിമാനത്താവളങ്ങളിലും ‘ദൈവത്തിന്റെ സ്വന്തം നാട്’ എന്ന ആശയം യാത്രക്കാരിലേക്ക് എത്തുന്നുണ്ടെന്ന് ഉറപ്പു വരുത്തി. ടൂർ ഓപ്പറേറ്റർമാർക്ക് കാര്യങ്ങൾ എളുപ്പമാക്കാൻ ആവശ്യത്തിനുള്ള വിവരങ്ങൾ കേരള ടൂറിസം തന്നെ നൽകി. ഇന്റർനെറ്റ് പോലും ഇല്ലാതിരുന്ന കാലത്താണ് ഇതെല്ലാം നേടിയത് എന്നതാണ് ഏറെ ശ്രദ്ധിക്കേണ്ടത്. ന്യൂയോർക്കിലെ ടൈം സ്ക്വയറിൽ വരെ കേരളത്തിന്റെ പരസ്യം തെളിഞ്ഞു.