ലോകമാന്ദ്യം മറികടക്കാൻ ഒബാമയെ സഹായിച്ച സുഹൃത്ത്; വിരുന്നില്‍ ആദ്യ പരിഗണന; ഇന്ത്യ ഇന്നും പിന്തുടരുന്ന ‘മൻമോഹൻ മന്ത്രം’

∙ നെഹ്റുവിന് പിന്നാലെ

സ്വാതന്ത്ര്യം നേടിയ ശേഷം ഇന്ത്യയെ ഒരു ആധുനിക രാഷ്ട്രമാക്കി വളർ‌ത്തുന്നതിനുള്ള നടപടികൾ ആദ്യ പ്രധാനമന്ത്രി ജവാഹർലാൽ നെഹ്റുവാണ് നടത്തിയതെങ്കിൽ അതിന്റെ രണ്ടാം ഘട്ടത്തിന് ചുക്കാൻ പിടിച്ചത് യഥാർഥത്തിൽ മൻമോഹൻ സിങ്ങാണ്. ധനമന്ത്രിയായും പ്രധാനമന്ത്രിയായുമുള്ള ആ ഇടപെടലുകൾ അത്രയേറെ മാറ്റമാണ് ഇന്ത്യൻ ജീവിതത്തിൽ ഉണ്ടാക്കിയിട്ടുള്ളത്. ഇടതുപക്ഷത്തിന്റെ പുറത്തു നിന്നുള്ള പിന്തുണയോടെ ‘പൊതുമിനിമം പരിപാടി’യുടെ അടിസ്ഥാനത്തിലായിരുന്നു ഒന്നാം യുപിഎ സർക്കാരിന്റെ ഭരണം. സോണിയ ഗാന്ധി അധ്യക്ഷയായ ദേശീയ ഉപദേശക സമിതി ആയിരുന്നു രണ്ട് യുപിഎ സർക്കാരുകൾക്കുമുള്ള ഉപദേശ നിർദേശങ്ങൾ നൽകിയിരുന്നത്. അതുകൊണ്ടു തന്നെ പലപ്പോഴും ‘പാവ സർക്കാർ’ എന്ന ആരോപണവും കേൾക്കേണ്ടി വന്നു.

എന്നാൽ മൻമോഹൻ സിങ്ങിന്റെ ഒന്നാം യുപിഎ സർക്കാരാണ് ജനാധിപത്യാവകാശമായി ഇന്ന് കണക്കാക്കപ്പെടുന്ന പല നിയമങ്ങളും കൊണ്ടുവരുന്നത്. അതിൽ ഏറ്റവും പ്രധാനമാണ് ദേശീയ ഗ്രാമീണ തൊഴിലുറപ്പ് പദ്ധതി (എൻആർഇജിഎ). മറ്റൊന്നാണ് വിവരാവകാശ നിയമം അഥവാ ആർടിഐ. വിദ്യാഭ്യാസ അവകാശ നിയമവും ഭക്ഷ്യസുരക്ഷാ നിയമവും ഭൂമി ഏറ്റെടുക്കൽ, പുനരധിവാസ നിയമവും മൻമോഹൻ സിങ് സർക്കാര്‍ നടപ്പാക്കിയ പ്രധാനപ്പെട്ട നിയമങ്ങളാണ്. സ്കൂളുകളിലെ ഉച്ചഭക്ഷണ വിതരണം വിപുലപ്പെടുത്തിയതും മറ്റൊരു നേട്ടമാണ്. ഇന്ത്യയുടെ സാമൂഹിക സുരക്ഷയെ ശക്തിപ്പെടുത്തുന്നതിലും ദാരിദ്ര്യം കുറയ്ക്കുന്നതിലും വിദ്യാഭ്യാസ മേഖലയില്‍ കുട്ടികളുടെ കൊഴിഞ്ഞു പോക്കു തടയുന്നതിനും വിവരാവകാശ നിയമത്തിലൂടെ അഴിമതികൾ പുറത്തു കൊണ്ടുവരാനും എല്ലാം ഈ നിയമങ്ങൾ കാരണമായി.

∙ 2ജി, കൽക്കരി: വേട്ടയാടപ്പെട്ട ദിനങ്ങൾ

രണ്ടാം മൻമോഹൻ സിങ് സർക്കാരാകട്ടെ, വലിയ പ്രക്ഷുബ്ധതകളിലൂടെയാണ് കടന്നു പോയത്. അതിലൊന്നായിരുന്നു 2ജി സ്പെക്ട്രം കുംഭകോണം. മറ്റൊന്നായിരുന്നു കൽക്കരി ഖനികൾ അനുവദിക്കുന്നതിലെ അഴിമതിയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ആരോപണങ്ങൾ. ഈ രണ്ടു സംഭവങ്ങളിലും മൻമോഹൻ സിങ് സർക്കാരിനും അദ്ദേഹത്തിനുമെതിരായി പ്രതിപക്ഷം വലിയ ആക്രമണം അഴിച്ചുവിട്ടു. അണ്ണാ ഹസാരെയുടെ നേതൃത്വത്തിൽ ആദ്യം അഴിമതി വിരുദ്ധ സമരവും പിന്നീട് ലോക്പാൽ ആവശ്യപ്പെട്ടുള്ള നിരന്തര സമരവുമെല്ലാം രണ്ടാം യുപിഎ സർക്കാരിനെ എല്ലായ്പ്പോഴും മുൾമുനയിൽ നിർത്തി. സഖ്യകക്ഷി സർക്കാരിനെ മുന്നോട്ടു കൊണ്ടുപോകുന്നതിനിടെ പ്രധാനമന്ത്രിയെന്ന നിലയിൽ മൻമോഹൻ സിങ് അഴിമതിക്കെതിരെ കണ്ണടയ്ക്കുന്നു എന്നായിരുന്നു ആരോപണങ്ങൾ.

ദുർബലനായ പ്രധാനമന്ത്രി എന്നും അദ്ദേഹം ആക്ഷേപിക്കപ്പെട്ടു. എന്നാൽ മൻമോഹൻ സിങ് ഇതൊന്നും കൂസിയില്ല. തനിക്കും സർക്കാരിനുമെതിരെ ഉയർന്ന ആരോപണങ്ങളിൽ അദ്ദേഹം മറുപടികൾ പറഞ്ഞു. പ്രധാനമന്ത്രി പദത്തിൽ നിന്ന് ഇറങ്ങുന്നതിനു മുമ്പായി ഒരു അഭിമുഖത്തിൽ അദ്ദേഹം പറഞ്ഞത് ഇങ്ങനെയാണ്– ‘‘ഞാനൊരു ദുർബലനായ പ്രധാനമന്ത്രിയാണെന്ന് ഞാൻ വിശ്വസിക്കുന്നില്ല. സത്യസന്ധമായി പറഞ്ഞാൽ, ചരിത്രം എന്നോട് ദയയുള്ളതായിരിക്കുമെന്ന് ഞാൻ ഉറച്ചു വിശ്വസിക്കുന്നു. അല്ലാതെ ഇപ്പോഴത്തെ മാധ്യമങ്ങളും പ്രതിപക്ഷവും പറയുന്നതു പോലെയല്ല. നിലവിലെ രാഷ്ട്രീയ സ്ഥിതിഗതികൾ പരിഗണിക്കുമ്പോൾ എനിക്ക് ചെയ്യാൻ പറ്റുന്ന കാര്യങ്ങൾ മികച്ച രീതിയിൽ തന്നെ ചെയ്തിട്ടുണ്ട്. സാഹചര്യങ്ങൾക്ക് അനുസരിച്ചാണ് ഞാൻ പ്രവർത്തിച്ചിട്ടുള്ളത്. ഞാൻ എന്താണ് ചെയ്തിട്ടുള്ളത്, എന്താണ് ചെയ്യാതിരുന്നത് എന്ന് ചരിത്രം എന്നെ വിലയിരുത്തട്ടെ’’ എന്നായിരുന്നു വാർത്താ സമ്മേളനത്തിലെ അദ്ദേഹത്തിന്റെ വാക്കുകൾ.

∙ അപ്രതീക്ഷിതം രാഷ്ട്രീയം

എല്ലാക്കാലത്തും അപ്രതീക്ഷിത സംഭവങ്ങളാണ് മൻമോഹൻ സിങ്ങിന്റെ കരിയറിൽ സംഭവിച്ചിട്ടുള്ളത്. താൻ ധനമന്ത്രിയായി നിയമിക്കപ്പെട്ടതിനെ കുറിച്ച് അദ്ദേഹം തന്നെ വിവരിച്ചിട്ടുണ്ട്. ‘‘മന്ത്രിസഭാ രൂപീകരണം നടക്കുന്ന സമയം, പ്രധാനമന്ത്രി റാവു എന്നെ കാണാൻ അദ്ദേഹത്തിന്റെ പ്രിൻസിപ്പൽ സെക്രട്ടറിയെ പറഞ്ഞുവിട്ടു. താങ്കളെ ധനമന്ത്രിയാക്കാൻ പ്രധാനമന്ത്രി ആഗ്രഹിക്കുന്നു എന്നായിരുന്നു സെക്രട്ടറി പറഞ്ഞത്. എന്നാൽ ഞാനത് അത്ര കാര്യമാക്കിയില്ല. പക്ഷേ, പിറ്റേന്ന് വെളുപ്പിന് അദ്ദേഹം വീണ്ടും എന്നെ പിടികൂടി. വേഗം വസ്ത്രം മാറി സത്യപ്രതി‍‍ജ്ഞയ്ക്കായി രാഷ്ട്രപതി ഭവനിലെത്താനായിരുന്നു നിർദേശം. അങ്ങനെയാണ് ഞാനൊരു രാഷ്ട്രീയക്കാരനായത്.’’

ഇതുപോലെ തന്നെയായിരുന്നു പ്രധാനമന്ത്രി പദത്തിലേക്കുള്ള അദ്ദേഹത്തിന്റെ യാത്രയും. പ്രമോദ് മഹാജന്റെ നേതൃത്വത്തിൽ നടന്ന ‘ഇന്ത്യ തിളങ്ങുന്നു’ പ്രചരണത്തെ മറികടന്ന് എ.ബി വാജ്പേയി മന്ത്രിസഭയെ താഴെയിറക്കിയപ്പോൾ ആരാകും അടുത്ത പ്രധാനമന്ത്രി എന്ന ചോദ്യം വന്നു. യുപിഎ അധ്യക്ഷ എന്ന നിലയിൽ സോണിയ ഗാന്ധി പ്രധാനമന്ത്രിയാകണമെന്ന നിർദേശം ഉയർന്നെങ്കിലും അവർ അത് നിരസിച്ചു. മന്ത്രിസഭയിലേയും പാർട്ടിയിലെ തന്നെയും ഏറ്റവും മുതിർന്നയാളും പരിചയസമ്പന്നനുമായ പ്രണബ് മുഖർജിയെ പ്രധാനമന്ത്രിപദം ഏൽപ്പിക്കും എന്നായിരുന്നു എല്ലാവരും കരുതിയത്. എന്നാൽ സോണിയ ഗാന്ധി തിരഞ്ഞെടുത്തത് മൻമോഹൻ സിങ്ങിനെയായിരുന്നു. അപ്രതീക്ഷിതമായിരുന്നു ആ തീരുമാനം. ന്യൂനപക്ഷമായ സിഖ് സമുദായത്തിൽ നിന്ന് ഒരാൾ ആദ്യമായി അങ്ങനെ പ്രധാനമന്ത്രിയായി. സിഖ് വിരുദ്ധ കലാപത്തിന്റെ കറ ഇന്നും മായാതെ കോൺഗ്രസിനു മേലുണ്ട്. അതുകൊണ്ടു തന്നെ കോൺഗ്രസ് പാർട്ടി മൻമോഹൻ സിങ്ങിനെ പ്രധാനമന്ത്രിയായി നിയമിച്ചത് ‘മുറിവുണക്കുക’ എന്നതു കൂടി ലക്ഷ്യമിട്ടായിരുന്നു എന്നത് വ്യക്തം.

2005ൽ മൻമോഹൻ സിങ് ഇങ്ങനെ പറഞ്ഞു: ‘‘സിഖ് സമുദായത്തോട് മാത്രമല്ല, ഈ രാജ്യത്തോടു തന്നെ ക്ഷമ ചോദിക്കുന്നതിൽ എനിക്ക് യാതൊരു മടിയുമില്ല. അത്തരം കാര്യങ്ങൾ (കൂട്ടക്കൊല) ഉണ്ടായതിൽ നാണക്കേടു കൊണ്ട് ഞാൻ തലകുനിക്കുന്നു’’. കോൺഗ്രസ് പാർട്ടിയും ഗാന്ധി-നെഹ്റു കുടുംബവും നടത്തിയ നിർണായക നീക്കങ്ങളിലൊന്നായിരുന്നു മൻമോഹൻ സിങ്ങിനെ പ്രധാനമന്ത്രിയാക്കിയത്. സിഖ് വിരുദ്ധ കലാപത്തിൽ സോണിയ ഗാന്ധിയും നേരത്തേ ഖേദം പ്രകടിപ്പിച്ചിരുന്നു. മൻമോഹൻ സിങ്ങും സോണിയ ഗാന്ധിയും പ്രകടിപ്പിച്ച കാര്യത്തെ താനും പിന്താങ്ങുന്നു എന്ന് രാഹുൽ ഗാന്ധിയും പിന്നീട് പറഞ്ഞിട്ടുണ്ട്.

∙ രാഷ്ട്രീയ വിമർശനങ്ങൾക്ക് തെല്ലും മടിച്ചില്ല

എല്ലാക്കാലത്തും ബിജെപി വിരുദ്ധ രാഷ്ട്രീയമായിരുന്നു മൻമോഹൻ സിങ്ങിന്റേത്. നന്നേ ദുർബലമായ നേതൃത്വമായിരുന്നു മൻമോഹൻ സിങ്ങിന്റേത് എന്ന ആരോപണത്തോട് അദ്ദേഹം പ്രതികരിച്ചത് രൂക്ഷമായാണ്. ‘‘അഹമ്മദാബാദിലെ തെരുവിൽ നിഷ്കളങ്കരായ മനുഷ്യരെ കൂട്ടക്കൊല ചെയ്യുന്നതിന് ആധ്യക്ഷം വഹിക്കുന്നതാണ് ഒരു പ്രധാനമന്ത്രിയുടെ ശക്തിയായി നിങ്ങൾ അളക്കുന്നതെങ്കിൽ അതിൽ ഞാൻ വിശ്വസിക്കുന്നില്ല. അത്തരമൊരു ശക്തിയാണ് ഈ രാജ്യത്തെ പ്രധാനമന്ത്രിക്ക് വേണ്ടതെന്നും എനിക്ക് തോന്നുന്നില്ല’’. അതോടൊപ്പം, അന്ന് ബിജെപിയുടെ പ്രധാനമന്ത്രി സ്ഥാനാർഥിയായിരുന്ന നരേന്ദ്ര മോദിക്കെതിരെയും വിമർശനം കടുപ്പിക്കാൻ മൻമോഹൻ സിങ് മടിച്ചില്ല. ‘‘നരേന്ദ്ര മോദി പ്രധാനമന്ത്രിയാവുന്നത് രാജ്യത്തിന് ദുരന്തമായിരിക്കും’’ എന്നാണ് അദ്ദേഹം പറഞ്ഞത്. 2016ലെ നോട്ടു നിരോധനത്തിനു ശേഷം രാജ്യസഭയിൽ മൻമോഹൻ സിങ് നടത്തിയ പ്രസ്താവനയും വ്യാപകമായ വിധത്തിൽ ചർച്ച െചയ്യപ്പെട്ടിരുന്നു. ‘സംഘടിത കൊള്ളയും നിയമവിധേയ പിടിച്ചുപറി’യുമെന്ന് നോട്ട് നിരോധനത്തെ വിശേഷിപ്പിച്ച അദ്ദേഹം പിൽക്കാലത്തും തന്റെ അഭിപ്രായം ആവർത്തിച്ചു.