പ്ലാസ്റ്റിക് കുപ്പികൊണ്ടൊരു ‘കവൂമ തന്ത്രം’; ഈ വീട്ടിൽ താമസിക്കുന്നവര്‍ പറയും: എന്തൊരു കൂൾ!

കുട്ടിക്കാലം മുതൽക്കേ ജോൺ മേരി കവൂമ കാണുന്നുണ്ട് ആ വലിയ ഓട. അവൻ വലുതാകുംതോറും പക്ഷേ ആ ഓട ചെറുതായി വരികയായിരുന്നു. പലയിടത്തുനിന്നായി ഒലിച്ചെത്തിയ പ്ലാസ്റ്റിക്കും മറ്റു മാലിന്യങ്ങളും നിറഞ്ഞതോടെ ഓടയിലെ ഒഴുക്കു നിലച്ചു. അവിടെ വെള്ളം കെട്ടിക്കിടക്കാൻ തുടങ്ങി. അസഹ്യമായ ദുർഗന്ധം ചുറ്റിലും പരക്കാനും തുടങ്ങി. മുത്തശ്ശിയോടൊപ്പമായിരുന്നു അവന്റെ താമസം. ചെറുപ്പത്തിൽത്തന്നെ അച്ഛനും അമ്മയും മരിച്ചതാണ്. മുത്തശ്ശിക്കാകട്ടെ വയസ്സേറെയായി. 

കവൂമയ്ക്ക് പ്രായം 19 ആയ സമയം. അവന്റെ വീടിന് തൊട്ടടുത്തായിരുന്നു നേരത്തേ പറഞ്ഞ ആ ഓട. ഒരിക്കൽ പെയ്ത മഴയിൽ കുത്തിയൊലിച്ചെത്തിയ വെള്ളത്തിന് പോകാൻ സ്ഥലമൊന്നും ഇല്ലാത്ത അവസ്ഥ. വെള്ളമെങ്ങനെ പോകാനാണ്, അതിനു വേണ്ടി നിർമിച്ച ഓട മാലിന്യം നിറഞ്ഞു കിടക്കുകയല്ലേ! സ്വാഭാവികമായും മഴവെള്ളം ചുറ്റിലും ഒഴുകിപ്പരക്കാൻ തുടങ്ങി. പതിയെ അത് കവൂമയുടെ വീട്ടുമുറ്റത്തേക്കും നാവുനീട്ടി. കാറ്റും മഴയും ഒരുമിച്ച് താണ്ഡവം തുടർന്നതോടെ ആ ചെറിയ വീട് തകർന്നു വീണു. കവൂമയ്ക്കും മുത്തശ്ശിക്കും ഗുരുതരമായി പരുക്കേറ്റു. 

നാളുകളുടെ ചികിത്സയ്ക്കൊടുവിൽ കവൂമ രക്ഷപ്പെട്ടു. പക്ഷേ ബോധം തെളിഞ്ഞപ്പോഴാണ് അറിഞ്ഞത്– മുത്തശ്ശി മരിച്ചിരിക്കുന്നു. താൻ അനാഥനായിരിക്കുന്നു. പിന്നീട് അനാഥാലയത്തിൽ. അവിടെനിന്നു ബിരുദപഠനം കഴിഞ്ഞപ്പോൾ യുഗാണ്ടയിലെ മറ്റു യുവാക്കളെപ്പോലെ ജോലി തേടി മറ്റു രാജ്യങ്ങളിലേക്കു പറന്നില്ല കവൂമ. പകരം സ്വന്തമായി സംരംഭം ആരംഭിച്ചു. അപ്സൈക്കിൾ ആഫ്രിക്ക എന്നായിരുന്നു അതിന്റെ പേര്. ഇന്ന് നൂറുകണക്കിന് യുവാക്കൾക്കും വനിതകള്‍ക്കും തൊഴിൽ നൽകുന്ന വലിയ സംരംഭമായി അതു മാറി. വിദേശത്തുനിന്നു പോലും കവൂമയുടെ സംരംഭത്തിന് ധനസഹായം ലഭിക്കുന്നു. അതിനു കാരണവുമുണ്ട്– അത്രയേറെ മനോഹരമായിരുന്നു ആ യുവാവിന്റെ സംരംഭത്തിന്റെ ആശയം. സ്വന്തം ജീവിതത്തിൽനിന്നു പാഠമുൾക്കൊണ്ട് രൂപപ്പെടുത്തിയതായിരുന്നു അത്.

∙ ‘ഇഷ്ടിക നിറച്ച’ കുപ്പികൾ!

പ്ലാസ്റ്റിക് മാലിന്യം ഉപയോഗപ്പെടുത്തി വീടുകൾ നിർമിക്കുക എന്നതായിരുന്നു കവൂമയുടെ ‘അപ്സൈക്കിൾ ആഫ്രിക്ക’ കമ്പനിയുടെ പദ്ധതി. പ്രതിവർഷം മൂന്നര ലക്ഷം ടൺ പ്ലാസ്റ്റിക് മാലിന്യമെങ്കിലും രൂപപ്പെടുന്നുണ്ട് യുഗാണ്ടയില്‍. അതിൽ പകുതിയോളമാണ് സംസ്കരിക്കാനെങ്കിലും ശ്രമിക്കുന്നത്. ശേഷിച്ചതെല്ലാം ഏതെങ്കിലും പ്രത്യേക സ്ഥലത്ത് കൂടിക്കിടക്കും. യുഗാണ്ടയുടെ തലസ്ഥാനമായ കംപാലയ്ക്കു തെക്ക് 30 കിലോമീറ്റർ മാറി എംപീഗി എന്നയിടത്തായിരുന്നു കവൂമ കമ്പനി ആരംഭിച്ചത്. തുടക്കത്തിൽ, മാലിന്യം കുന്നുകൂടിക്കിടക്കുന്ന സ്ഥലങ്ങളായിരുന്നു ലക്ഷ്യം. അവിടെനിന്ന് പ്ലാസ്റ്റിക്കും മറ്റും ശേഖരിക്കുന്നവരോട് കവൂമ സംസാരിച്ചു. ഡിമാൻഡ് ഇത്രയുമേയുള്ളൂ– ‘‘നിങ്ങൾ ശേഖരിക്കുന്ന പ്ലാസ്റ്റിക് കുപ്പികൾ, കവറുകൾ, ടയറുകൾ തുടങ്ങിയവയെല്ലാം എനിക്കു തരണം’’. വെറുതെ വേണ്ട, അവർക്കെല്ലാം ന്യായമായ തുകയും കവൂമ നൽകി. 

അതോടെ മാലിന്യം പെറുക്കുന്നവർക്കും ആവേശമായി. ഓരോ ദിവസവും ആയിരക്കണക്കിന് പ്ലാസ്റ്റിക് കുപ്പികളുമായി അളർ കവൂമയെ കാത്തിരിക്കാൻ തുടങ്ങി. കവൂമയാകട്ടെ അവിടംകൊണ്ടും അവസാനിപ്പിച്ചില്ല പ്ലാസ്റ്റിക്കിനായുള്ള അന്വേഷണം. എംപീഗിയിൽ പലേടത്തും പ്ലാസ്റ്റിക് മാലിന്യം അടിഞ്ഞുകൂടി ഓടകൾ അടഞ്ഞുപോയിരുന്നു. അവിടെ കൂടിക്കിടക്കുന്ന പ്ലാസ്റ്റിക് കുപ്പികൾ പെറുക്കിയെടുക്കാനും അദ്ദേഹം ആളുകളെ നിയോഗിച്ചു. അവർക്കും കൃത്യമായ പ്രതിഫലം ലഭിച്ചതോടെ ആവേശമായി. അങ്ങനെ അപ്സൈക്കിൾ ആഫ്രിക്ക കമ്പനിയുടെ പരിസരത്താകെ പ്ലാസ്റ്റിക് കുപ്പികളും കവറുകളും ടയറുമെല്ലാം നിറഞ്ഞു. പിന്നെയായിരുന്നു കവൂമയുടെ യഥാർഥ ഇടപെടൽ.