‘ചിലർ ഓവർഡോസ് മരുന്ന് കഴിക്കുന്നു, എന്തിന് ജീവൻ ബാക്കി തന്നുവെന്ന നിലവിളികൾ; വയനാട്ടിൽ വൊളന്റിയേഴ്സിനു പോലും മനോനില തെറ്റുന്നു’

∙ ഉറ്റവരെയും ഉടയവരെയും നഷ്ടപ്പെട്ടവരുടെ മാനസികാരോഗ്യമായിരുന്നില്ലേ ലക്ഷ്യം? എങ്ങനെയാണ് അവരെ ആദ്യം സമീപിച്ചത്?

ദുരന്തത്തിൽ നിന്നും രക്ഷപ്പെട്ടവരെ ആദ്യമായി കാണുമ്പോൾ അവരുടെ പ്രതികരണങ്ങളും മറ്റും കൈകാര്യം ചെയ്യുകയെന്നതായിരുന്നില്ല ഞങ്ങളുടെ ആദ്യ ഉത്തരവാദിത്തം. അവരുടെ അപ്പോഴത്തെ മാനസികാവസ്ഥ സർവസാധാരണമായ ഒന്നായിട്ടു തന്നെയാണ് കണക്കാക്കുക. അതിനെ അസാധാരണമായ ഒന്നായി കണ്ട് ചികിത്സിക്കേണ്ടതില്ല. ഞങ്ങൾ സേവനം തുടങ്ങിയ സമയത്ത് 6 ക്യാംപുകൾ മാത്രമായിരുന്നു അവിടെ ഉണ്ടായിരുന്നത്. പിന്നീട് ഒരാഴ്ചയൊക്കെ പിന്നിട്ടതോടെ ക്യാംപുകളുടെ എണ്ണം പതിനാലോളമായി. ഞങ്ങളുടെ ആദ്യ ജോലി എന്നത് എല്ലാ ക്യാംപുകളിലും സൈക്കോ–സോഷ്യൽ സപ്പോർട്ട് ഡെസ്ക് രൂപീകരിക്കുക എന്നതായിരുന്നു. അങ്ങനെ ഞങ്ങളുടെ കൂട്ടായ പ്രവർത്തനങ്ങളുടെ ഫലമായി എല്ലാ ക്യാംപുകളിലും അത്തരം ഡെസ്കുകൾ ഉറപ്പാക്കി. 

സർക്കാരിൽ നിന്നും ജനപ്രതിനിധികളിൽ നിന്നുമായി അതിനു വേണ്ടി ഒരുപാട് പിന്തുണയും സഹായവും ലഭിച്ചു. പിന്നെ വയനാട്ടിൽ നിന്നും ഒരുപാട് വൊളന്റിയേഴ്സിനെ അറേഞ്ച് ചെയ്തു. അതുപോലെ സൈക്കോളജി, സോഷ്യൽ വർക്ക് ഡിപ്പാർട്ട്മെന്റുകൾ ഉള്ള കോളജുകളെ ബന്ധപ്പെടുകയും അവിടെ നിന്നും വിദ്യാർഥികളും അധ്യാപകരും വന്ന് സഹകരിക്കുകയും ചെയ്തു. വൊളന്റിയേഴ്സിനു സൈക്കോളജിസ്റ്റ് ഫസ്റ്റ് എയ്ഡ് ട്രെയിനിങ് കൊടുക്കുക എന്നതായിരുന്നു ഞങ്ങളെ സംബന്ധിച്ച് ആദ്യം ചെയ്യേണ്ടിയിരുന്നത്. അതിനു ശേഷം, ക്യാംപുകളിലുള്ളവരുടെ മെന്റൽ ഹെൽത്ത് സ്ക്രീനിങ് നടത്തി. ആർക്കൊക്കെയാണ് കൃത്യമായ ചികിത്സകൾ നൽകേണ്ടത്, ആർക്കൊക്കെയാണ് മരുന്നുകൾ നൽകേണ്ടത് എന്നൊക്കെ മനസ്സിലാക്കി. 

∙ രക്ഷപ്പെട്ടവരെ സമീപിച്ചപ്പോഴുണ്ടാ ആദ്യഘട്ട പ്രതികരണം എത്തരത്തിലായിരുന്നു? ചിലർ വാവിട്ടു കരഞ്ഞിട്ടുണ്ടാകാം, ചിലർ യാതൊരു പ്രതികരണവുമില്ലാതെയിരുന്നിരിക്കാം. ഇത്തരത്തിൽ എന്തൊക്കെ അവസ്ഥകളിലുള്ളവരെയാണ് കാണേണ്ടി വന്നത്? 

എന്താണ് സംഭവിച്ചതെന്നു പലർക്കും അറിയണമെന്നില്ല. ഇത്തരമൊരു ദുരന്തമേൽപ്പിച്ച ആഘാതത്തിനു ശേഷം ചിലർ ദേഷ്യത്തോടെ പ്രതികരിച്ചേക്കാം. ‘ഞങ്ങളെന്തു തെറ്റ് ചെയ്തിട്ടാണ് ഇങ്ങനെയൊക്കെ’, ‘ഞങ്ങളെക്കൂടെ കൊണ്ടുപൊയ്ക്കൂടായിരുന്നോ, എന്തിനാണ് ബാക്കി വച്ചത്’ എന്നിങ്ങനെ പലരും ഞങ്ങളോടു ചോദിച്ചു. ആ ദേഷ്യത്തിന്റെ ഘട്ടം കഴിയുമ്പോൾ പലരും നിരാശയിലേക്കു പോകും. അതിൽ നിന്നൊക്കെ മുക്തി നേടിക്കഴിയുമ്പോഴാണ് ദുരന്തത്തെ അംഗീകരിക്കുന്ന നിലയിലേക്ക് അവരുടെ മനസ്സ് പാകപ്പെടുക. മണ്ണും മലയും മാത്രമല്ല, മനുഷ്യരുടെ മനസ്സും ഉരുൾ ഭൂമിയിൽ ചെളിയിൽ പുതഞ്ഞു കിടക്കുകയാണെന്ന് ഞാനും സഹപ്രവർത്തകരും മനസ്സിലാക്കി. 

പല തരത്തിലാണ് ആളുകൾ പ്രതികരിച്ചത്. സ്ഥിരമായി മരുന്നുകളൊക്കെ കഴിക്കുന്നവർ ക്യാംപുകളിലുണ്ടായിരുന്നു. ആ മരുന്നൊക്കെ ഓവർ ഡോസ് എടുത്ത ശേഷം, ഇനി ജീവിക്കണ്ട, മരിച്ചാൽ മതി എന്നൊക്കെ പറഞ്ഞവരെ കാണേണ്ടി വന്നു. അതുപോലെ ചില ആളുകൾ നമ്മുടെ നിയന്ത്രണത്തിനപ്പുറം വയലന്റ് ആയിരുന്നു. തോട്ടം തൊഴിലാളികളായി ജോലി ചെയ്തിരുന്നവരിൽ പലരും അന്യസംസ്ഥാനത്തു നിന്നുള്ളവരായിരുന്നു. അവർക്കിടയിൽ നിരവധി ഗർഭിണികൾ ഉണ്ടായിരുന്നു. വല്ലാത്ത മാനസികാവസ്ഥയിലൂടെയാണ് അവർ കടന്നുപൊയ്ക്കൊണ്ടിരുന്നത്. അവരുമായി സംസാരിക്കാൻ ആദ്യം ഭാഷാ പ്രശ്നം നേരിട്ടെങ്കിലും പിന്നീട് ചില ആളുകളെ അറേഞ്ച് ചെയ്ത് ആ പ്രതിസന്ധി പരിഹരിച്ചു. അങ്ങനെ ഒരുവിധത്തിൽ അവരെ  നോർമലാക്കിയെടുക്കാൻ ശ്രമിച്ചു. 

∙ ദുരന്തമുഖത്തു നിന്നു രക്ഷപ്പെട്ടവർ, തിരച്ചിൽ തുടരുന്നതിലെ പ്രതീക്ഷകൾ പങ്കുവച്ചിരുന്നോ? മൃതദേഹങ്ങൾ കണ്ടെടുത്തുവെന്നറിയുമ്പോഴുള്ള അവരുടെ പ്രതികരണം എത്തരത്തിലായിരുന്നു? 

മൃതദേഹങ്ങൾ തിരിച്ചറിയുക എന്ന പ്രക്രിയയായിരുന്നു അവിടുത്തെ സേവനങ്ങളിൽ നേരിടേണ്ടിവന്ന സങ്കീർണമായ ഒരു ഘട്ടം. കുടുംബാംഗങ്ങളെ നഷ്ടപ്പെട്ടിട്ടുണ്ടെന്ന് പലർക്കും അറിയാം. എന്നാൽ, ചാലിയാറിൽ നിന്നും മറ്റുമായി വിവിധ ശരീരഭാഗങ്ങൾ കിട്ടുമ്പോൾ അവ തിരിച്ചറിയാൻ പറ്റാത്ത ഒരു സാഹചര്യം അതിജീവിക്കുന്നവരിൽ പലരും നേരിട്ടു. മേപ്പാടി സ്കൂളിലും അടുത്തുള്ള ഹെൽത്ത് സെന്ററുകളിലും മറ്റുമായിരുന്നു മൃതദേഹ ഭാഗങ്ങൾ സൂക്ഷിച്ചത്. അവ തിരിച്ചറിയാൻ പോകുന്ന സമയത്തും തിരികെ വരുമ്പോഴുമൊക്കെ പലരിലും കണ്ടത് നിർവികാരതയാണ്. മരവിച്ച അവസ്ഥ എന്നൊക്കെ പറയില്ലേ? അവർ കരഞ്ഞില്ല, ഒന്നും മിണ്ടിയില്ല. പോയി, കണ്ട് പ്രിയപ്പെട്ടവരെ വേദനയോടെ പലരും തിരിച്ചറിഞ്ഞു. 

തിരിച്ചറിയാൻ പറ്റാതെ മടങ്ങി വന്നവരും ഏറെയാണ്. അറിഞ്ഞാലും അറിഞ്ഞില്ലെങ്കിലും അവരുടെ സങ്കടം കുറയുന്നില്ലല്ലോ. അത്തരം സാഹചര്യത്തിൽ അവരുടെ മനസ്സ് വല്ലാത്തൊരു അവസ്ഥയിലൂടെയായിരിക്കും കടന്നു പോവുക. അതിൽ കുട്ടികളുണ്ട്, പ്രായമായവരുണ്ട്, ഗർഭിണികളുണ്ട്. അവരുടെയൊക്കെ മനോനില നോക്കണം. മാത്രവുമല്ല, അവിടേക്കു വൊളന്റിയർ ആയി പോയവരോടു പോലും, ‍ഞങ്ങൾക്കു പറയേണ്ടി വന്നു, നിങ്ങളുടെ മാനസികാരോഗ്യം കൂടെ നോക്കണമെന്ന്. കാരണം, വൊളന്റിയർമാർ പോലും തളർന്നു പോകുന്ന അവസ്ഥയായിരുന്നു അവിടെ. അപ്പോൾ പിന്നെ ഇതൊക്കെ നേരിട്ട് അനുഭവിച്ച്, എല്ലാം നഷ്ടപ്പെട്ടു കഴിയുന്നവരുടെ അവസ്ഥ എന്തായിരിക്കുമെന്ന് ഊഹിക്കാമല്ലോ? 

∙ ഇങ്ങനെയൊരു ട്രോമ പൂർണമായും അവരെ വിട്ടുപോകാൻ എത്രകാലമെടുക്കും? അതിന് എന്തൊക്കെ ചെയ്യേണ്ടി വരും?

ഇത്രയും ഭീതി നിറച്ച ഒരു പ്രകൃതി ദുരന്തത്തിൽ നിന്നും രക്ഷപ്പെട്ടവർക്ക് കൃത്യമായ കൗൺസലിങ്ങും മറ്റും കൊടുത്ത്, മികച്ച രീതിയിൽ അവരുടെ മനസ്സിനെ കൈകാര്യം ചെയ്തില്ലെങ്കിൽ, ഒരുപക്ഷേ അവരുടെ അടുത്ത തലമുറകളിലേക്കു പോലും ആ ട്രോമ നീണ്ടു നിന്നേക്കാം. ദുരന്തശേഷം ഒന്നോ രണ്ടോ ആഴ്ചയ്ക്കുള്ളിൽ ആളുകൾ ചിലപ്പോൾ വലിയ സൈക്കോളജിക്കൽ പ്രശ്നങ്ങളൊന്നും പ്രകടിപ്പിച്ചെന്നു വരില്ല. കാരണം, ചുറ്റിലും ആളുകളുണ്ട്, ബഹളമാണ്, ക്യാംപ് ആണ്, ഭക്ഷണവും വസ്ത്രവുമൊക്കെ കിട്ടുന്നുണ്ട്, കരുതൽ നൽകാനും മറ്റുമായി നിരവധി ആളുകൾ അരികിലുണ്ട്.