സുഗതകുമാരി. ഫോട്ടോ: ശ്രീകാന്ത് കളരിക്കൽ
അഗതികൾക്കായി, സുഗതകുമാരി ടീച്ചറുടെ നേതൃത്വത്തിൽ ആരംഭിച്ച രക്ഷാ കേന്ദ്രം ‘അഭയ’ 30 വർഷം പൂർത്തിയാക്കി
പുറത്ത് നഗരത്തിന്റെ കത്തുന്ന വെയിലായിരുന്നു. പക്ഷേ, ‘അഭയ’ യുടെ മുറ്റത്ത് തണലും തണുപ്പുമുണ്ടായിരുന്നു. മേലാപ്പ് പോലെ പടർന്ന വളളികളും മരച്ചില്ലകളും തീർത്ത ഇത്തിരി പച്ചപ്പ്....
അഗതികൾക്ക് സാന്ത്വനമായി ഒരു തണൽ വീട് പോലെ സുഗതകുമാരി ടീച്ചറുടെ നേതൃത്വത്തിൽ ‘അഭയ’ ആരംഭിച്ചിട്ട് 30 വർഷം തികഞ്ഞു. കവിതയ്ക്കും പ്രകൃതി സംരക്ഷണ ത്തിനും പിന്നാലെ ടീച്ചർ തേടിപ്പോയ കനിവിന്റെ മറ്റൊരു സ്വപ്നം.... പോരാട്ടങ്ങളും അലച്ചിലും ഹൃദയവേദനകളും നിറഞ്ഞ നീണ്ട യാത്രയിൽ ഒരിക്കലും കൈവിടാതെ ആ സ്വപ്നത്തെ ചേർത്തു പിടിച്ചു കവയിത്രി. പ്രകൃതിയോട് തോന്നിയ ആർദ്രത പോലെ, അഗതികളോടും അനാഥരോടും തോന്നിയ അലിവിന്റെ ഉൾക്കരുത്തോടെ....
30 വർഷം മുമ്പ് ഒരു വൈകുന്നേരം, ഒരു കൊച്ചു മുറിയിൽ തുടങ്ങിയ ‘അഭയ’യെന്ന തണൽ ഇന്നെത്ര പടർന്നു പന്തലിച്ചു ! ഇപ്പോൾ ‘അഭയ’യുടെ അകത്തളങ്ങളേകുന്ന സംരക്ഷണ ത്തിലുണ്ട്, ബലാൽക്കാരത്തിനിരയായ പെൺകുട്ടികൾ, ഭർത്താക്കന്മാർ മണ്ണെണ്ണയൊഴിച്ച് കത്തിച്ചിട്ടും ജീവനും സ്വപ്നങ്ങളുമവശേഷിച്ച സ്ത്രീകൾ.... മനസ്സിന്റ താളം തെറ്റിയപ്പോൾ വീട്ടുകാരുപേക്ഷിച്ച് തെരുവിലായിപ്പോയവർ, അനാഥരായ കുട്ടികൾ.... സമൂഹം ഒരിക്കലും ഓർക്കാൻ ശ്രമിക്കാത്ത കുറേ പാവം മാനവഹൃദയങ്ങൾ. അവരെല്ലാമിന്ന് ജീവിതമേൽപ്പിച്ച കൊടിയ സങ്കടങ്ങൾ മറന്ന് ‘അഭയ’യെന്ന കൂടാരത്തിൽ ആശ്വാസം കണ്ടെത്തുന്നു.
എന്റെ ജീവിതത്തിന്റെ രണ്ടാം വഴിത്തിരിവ്
ഒരു പോരാട്ടത്തിന്റെ കൂടി കഥയാണ് അഭയയുടെ കഥ. ആ കഥ ഓർത്തെടുക്കുകയാണ് സുഗതകുമാരി ടീച്ചർ.
‘‘തിരിഞ്ഞു നോക്കുമ്പോൾ ഒരു കടൽ പോലെയാണെന്റെ പ്രവർത്തന മേഖല. അതിലെ ഒരധ്യായം മാത്രമാണ് അഭയ. 30 വർഷം മുമ്പായിരുന്നു. 1985–ൽ. കേരളത്തിലെ വനങ്ങളുടെ സംരക്ഷണത്തിനായി ആരംഭിച്ച പ്രകൃതി സംരക്ഷണ സമിതിയുടെ പ്രവർത്തനവും കവിതയുടെ ലോകവുമായി ഞാൻ കഴിയുന്ന കാലം. അതു തന്നെ യുദ്ധക്കളത്തിൽ നിൽക്കും പോലെയായിരുന്നു. ആ വേളയിലാണ് എന്റെ അനുജത്തി സുജാത, സുന്ദർ എന്ന ചെറുപ്പക്കാരൻ എന്നിവർ പറഞ്ഞ് അന്നത്തെ ഊളമ്പാറ ഭ്രാന്താശുപത്രിയെ (ഇന്നത്തെ തിരുവനന്തപുരം മാനസികാരോഗ്യ കേന്ദ്രം)സംബന്ധിച്ച വേദനിപ്പിക്കുന്ന ചില വസ്തുതകൾ ഞാനറിയുന്നത്. വളരെ വളരെ കഠിനമായ കാര്യങ്ങളാണ് കേട്ടത്. ഭ്രാന്താശുപത്രിയിലെ ചെറുപ്പക്കാരികളായ രോഗിണികളെ ദുരുപയോഗം ചെയ്യുന്നതിനെ– വെളിയിൽ വിൽപന നടത്തുന്നതിനെ– കുറിച്ചു വരെ കേട്ടു. എനിക്കന്നുറക്കം വന്നില്ല.
ഞാൻ ഒരു സുഹൃത്തിനെയു കൂട്ടി അവിടെ പോയി. പുറമേ നിന്നാർക്കും അന്ന് അതിനകത്തു പ്രവേശനമില്ലായിരുന്നു. അതൊരു തരം അസൈലം– അ‍ടഞ്ഞ ജയിൽ പോലെയായിരുന്നു. ബ്രിട്ടീഷുകാരുടെ കാലത്ത്, മഹാരാജാക്കന്മാരുടെ കാലത്ത് തുടങ്ങിയതാണ്. അന്നത്തേക്ക് 150 വർഷമായിട്ട് അതങ്ങനെ തുടരുകയായിരുന്നു. പ്രത്യേക അനുമതി വാങ്ങി ഞാനകത്തു ചെന്നു. അന്നു ഞാനവിടെ വച്ചു കണ്ട കാഴ്ചകളാണ് എന്റെ ജീവിതത്തിലെ രണ്ടാമത്തെ വഴിത്തിരിവ്. ഒന്നാമത്തെ വഴിത്തിരിവ് സൈലന്റ് വാലി ആയിരുന്നു.
അഭയഗ്രാമത്തിലെ ആഹ്ലാദ നിമിഷങ്ങൾ. ഫോട്ടോ: ശ്രീകാന്ത് കളരിക്കൽ
സ്ത്രീകളുടെ വാർഡുകൾ സന്ദർശിക്കാൻ മാത്രമായിരുന്നു എനിക്കനുവാദം. ഓരോ സെല്ലുകളിലായിട്ടാണ് രോഗികളെ പാർപ്പിച്ചിരുന്നത്. സെല്ലുകളുടെ മുറ്റത്തെത്തിയപ്പോഴേ കഠിനമായ ദുർഗന്ധം. സെല്ലുകളുടെ തറയിൽ പാഴ്കടലാസും പഴന്തുണികളും ഭക്ഷണാവശിഷ്ടങ്ങളും ചിതറിക്കിടക്കുന്നു. മലമൂത്രങ്ങൾ കെട്ടിക്കിടക്കുന്ന, നനഞ്ഞ, എച്ചിൽ ചിതറിയ, ഈച്ചയും ഉറുമ്പും അരിക്കുന്ന, ചുവരു മുഴുവൻ മൂട്ടപ്പാടുകളുളള, ദുർഗന്ധം വമിക്കുന്ന അന്തരീക്ഷത്തിൽ കഴിയുന്ന നൂറുകണക്കിനു സ്ത്രീകളെ ഞാൻ കണ്ടു. അവരിൽ തൊണ്ണൂറു ശതമാനം പേരും പൂർണ നഗ്നരാണ്. ചൊറി പിടിച്ച ശരീരവും ജട പിടിച്ച മുടിയുമായി അഴികളിൽ പിടിച്ച് കുലുക്കിയും ചീത്ത പറഞ്ഞും കരഞ്ഞും പുലമ്പിയും നിൽക്കുന്ന ഒരുപാടൊരുപാട് മുഖങ്ങൾ.
ഡാന്റേയുടെ നരക ദൃശ്യം പോലെ
ഞാൻ ആ വരാന്തയിൽ നിന്ന് കരയുകയാണ്. എനിക്ക് താങ്ങാനാവുന്നില്ല. മൂന്നാമത്തെ സെല്ലിൽ തലമുടി മുഴുവനും വെളുത്ത, ദേഹത്ത് ഒരു തോർത്തുമുണ്ടുപോലുമില്ലാത്ത നഗ്നയായ വൃദ്ധയുടെ രൂപം കിടക്കുന്നു. (ആദ്യം ഞാൻ വിചാരിച്ചത് ഒരു ശവമാണെന്നാണ്) അവർ ഒന്നനങ്ങി തല പൊക്കി എന്നെ നോക്കിയിട്ട് ‘മക്കളേ വിശക്കുന്നേ’ എന്നു വിളിച്ചു. ആ വിളി എന്നെ വിറങ്ങലിപ്പിച്ചു.
ആ അമ്മയ്ക്ക് ചോറു കൊടുക്കണം– ഞാൻ വിചാരിച്ചു. പക്ഷേ, എങ്ങനെ എത്ര പേർക്ക് ചോറു കൊടുക്കാൻ പറ്റും എനിക്ക്? ഞാൻ തളർന്ന് നിൽക്കുകയാണ്. അപ്പോൾ അടുത്ത സെല്ലിലെ സ്ത്രീകളും എന്നെ നോക്കി ‘വിശക്കുന്നേ ചോറ് തായോ’ എന്ന് ഉറക്കെ വിളിക്കാൻ തുടങ്ങി.... ഇതു കേട്ട് അടുത്ത സെല്ലും അടുത്ത സെല്ലും. അങ്ങനെ മുന്നൂറോളം സ്ത്രീകൾ ഒന്നിച്ച് ഹൊറർ സിനിമകളിലൊക്കെ കാണും പോലെ..... വിശക്കുന്നേ എന്നു വിളിച്ചു. ശാപവാക്കുകളും തേങ്ങലുകളും... ഞാനെന്റെ ചെവി പൊത്തി വെളിയിലേക്കിറങ്ങി ഓടി. വെളിയിൽ ഞാൻ കണ്ടു. ആ ആശുപത്രിയിലെ അധികൃതരെ. പിന്നെ ഉണ്ടായത് ഞാനും അവരുമായൊരു വാക്ക്തർക്കമാണ്. ഞാൻ ചോദിച്ചു: ‘‘എന്താ ഈ കാണുന്നത്. ഈ നഗ്നത? ഈ ദുർഗന്ധം? ഇവർ മനുഷ്യരല്ലേ?’’
അവരിലൊരാൾ പുച്ഛഭാവത്തിൽ പറഞ്ഞു:‘‘ദിസീസ് നോട്ട് എ സെൻട്രൽ സ്കൂൾ. ദിസ് ഈസ് എ മെന്റൽ ഹോസ്പിറ്റൽ. നത്തിങ് കാൻ ബീ ഡൺ.’’
കുറേ നേരം ആ തർക്കം തുടർന്നു. ‘‘ഒരു മാറ്റവും വരുത്താനൊക്കില്ല.’’– അവർ പറഞ്ഞു. ‘‘മാറ്റം വരുത്തിയേ ഒക്കൂ’’. ഞാനും ‘‘ഈസ് ഇറ്റ് എ ചലഞ്ച്?’’ ഒരു ഡോക്ടറുടെ ചോദ്യം.
വെല്ലുവിളി ഏറ്റെടുക്കാൻ ഞാനാര് എന്നായിരുന്നു ആ ചോദ്യം കേട്ടപ്പോൾ ഞാൻ ചിന്തിച്ചത്. പക്ഷേ, നാവിൽ വന്നത് ‘അതെ’ എന്നാണ്. ഒരു സീനിയർ ഡോക്ടർ എന്നോട് അപ്പോൾ പറഞ്ഞു : ‘ഡോണ്ട് ബ്രേക്ക് യുവർ ഹെഡ് ഓൺ എസ്റ്റോൺ വാൾ.’ അതാണെന്റെ വിധിയെങ്കിൽ അങ്ങനെയാവട്ടെ....’ അങ്ങനെ പറഞ്ഞ് ഞാനിറങ്ങിപ്പോന്നു.
ആ സായാഹ്നത്തിൽ അഭയ ജനിച്ചു
അന്നു വൈകുന്നേരമാണ് അഭയ സ്ഥാപിച്ചത്. പ്രകൃതി സംരക്ഷണ സമിതി പ്രവർത്തകരിൽ ചിലരെ വിളിച്ചു കൂട്ടി ഞാൻ പറഞ്ഞു : ‘‘ഇതു കണ്ടു പോയി.’’ ഡാന്റേയുടെ നരക ദൃശ്യം പോലെ. ഒരിക്കലിതു കണ്ടു പോയാൽ പിന്നെ ഇതിൽ നിന്നു മോചനമില്ല.’’
ഒരു വെല്ലുവിളി പോലെ ഏറ്റെടുത്ത് ആവുന്നതൊക്കെ ചെയ്യാൻ തീരുമാനിച്ചു. ഒരു കമ്മിറ്റിയുണ്ടാക്കി. ഞങ്ങൾ ആശാൻ എന്നു വിളിക്കുന്ന കെ.വി. സുരേന്ദ്രനാഥ് അധ്യക്ഷനായി. ഞാൻ സെക്രട്ടറിയും. കെ. നാരായണൻ ജോയിന്റ് സെക്രട്ടറിയും. ആശാൻ അന്ന് എംഎൽഎ ആണ്. പത്രക്കാരെ വിളിച്ചു. മുഖ്യമന്ത്രി, ആരോഗ്യ മന്ത്രി, കേന്ദ്ര ആരോഗ്യ മന്ത്രി, പ്രധാന മന്ത്രി ഇവർക്ക് കമ്പിയടിച്ചു.
കൃഷ്ണമൂർത്തി ഐഎഎസ് ആണ് അന്ന് ഹെൽത്ത് സെക്രട്ടറി. അദ്ദേഹത്തെ വിളിച്ചപ്പോൾ ഇതായിരുന്നു മറുപടി :‘‘ഞാൻ വളരെ ശ്രമിച്ചതാണ്. ഒരു കമ്മിഷൻ റിപ്പോർട്ട് വരെ നൽകി. ഒന്നും നടന്നില്ല. നിങ്ങൾ ശ്രമിച്ചു നോക്കൂ.’’ കോഴിക്കോടും തൃശൂരുമുളള മെന്റൽ ഹോസ്പിറ്റലുകളിൽ കൂടി പോയന്വേഷിക്കാൻ കൃഷ്ണമൂർത്തി പറഞ്ഞു. അദ്ദേഹം തന്നെ അനുമതി പത്രവുമായി ഞങ്ങൾ അവിടെയും പോയി. എല്ലായിടത്തും സ്ഥിതി ഇതിലും കഷ്ടമാണെന്നു കണ്ടറിഞ്ഞു.
ഇതിനു മാറ്റം വരുത്തണം– ഞങ്ങൾ തീരുമാനിച്ചിറങ്ങി. ഒരു പാട് ചെറുപ്പക്കാർ ഞങ്ങളുടെ കൂടെയിറങ്ങി. മീറ്റിങ്ങുകളും ജാഥകളും നടത്തി. ഒരു രാഷ്ട്രീയ പാർട്ടിയും പിന്തുണച്ചില്ല. ഈ രോഗികൾക്ക് വോട്ടില്ലാത്തതിനാൽ ഒരു രാഷ്ട്രീയ കക്ഷിക്കും താൽപര്യം വരില്ലല്ലോ. പിന്തുണച്ചത് രണ്ടു ഗ്രൂപ്പാണ്. ഗാന്ധിയൻ ഗ്രൂപ്പും, നക്സലൈറ്റ് അജിതയും കൂട്ടരും.
കോഴിക്കോട് മെഡിക്കൽ കോളജിലെ ഡോ. ഇക്ബാലിനെ കണ്ടു വിവരം പറഞ്ഞു. ‘കവിത ചൊല്ലാനല്ല ഞാൻ വന്നത്, വൈകുന്നേരം ജാഥ നടത്തുന്നുണ്ട് വരമോ?’ മഴയുളള ആ വൈകുന്നേരം ഞാനോർക്കുന്നു. പത്തിരുന്നൂറു കുട്ടികൾ പ്ലാക്കാർഡ് പിടിച്ച് ജാഥയായി ഞങ്ങളുടെ കൂടെ വന്നു. മഴ നനഞ്ഞ് കോഴിക്കോട്ടെ തെരുവുകൾ ചുറ്റി ഞങ്ങൾ മെന്റൽ ഹോസ്പിറ്റലിന്റെ മുന്നിലെത്തി.
ഹെൽമറ്റ് വച്ച പൊലീസ് തടഞ്ഞു. ‘‘ഇങ്ങനെയല്ല ആശുപത്രി നടത്തേണ്ടതെന്ന് സർക്കാരിനെ ഓർമ്മിപ്പിക്കുന്നു,’’ ശക്തമായി സംസാരിച്ച് ഞങ്ങൾ മടങ്ങി. അന്നു രാത്രി ഞങ്ങൾ കോഴിക്കോട് കലക്ടർ കെ. ജയകുമാർ വന്നു. അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു :‘‘സർക്കാരിനെ അനക്കണമെങ്കിൽ ഇതൊന്നും പോരാ. ഹൈക്കോടതി യിൽ പൊതു താൽപര്യഹർജി കൊടുക്കണം.’’ ഞങ്ങൾ അതനുസരിച്ചു.
അഭയയ്ക്കു മുന്നിൽ സുഗതകുമാരി. ഫോട്ടോ: ശ്രീകാന്ത് കളരിക്കൽ
ഒരു പാട് ചെറുപ്പക്കാർ– വിദ്യാർഥികളും പത്രക്കാരുമെല്ലാം ഞങ്ങളെ പിന്തുണച്ചിരുന്നു അന്ന്. തൃശൂരിൽ ഒരു യോഗത്തിൽ ഞങ്ങൾക്കെതിരെ കർശനമായിട്ടാണ് ഡോക്ടർമാരുടെ സംഘം പ്രതികരിച്ചത്. സാധാരണക്കാർക്ക് ഇതിൽ എന്തു കാര്യമെന്നായിരുന്നു അവരുടെ ചോദ്യം. ഞങ്ങൾ മറുപടിയേകി : ‘‘ഇന്ന മരുന്നു കൊടുക്കണം ഇന്ന രീതിയിൽ ചികിത്സിക്കണം എന്നൊന്നും ഞങ്ങൾ പറയുന്നില്ലല്ലോ. മലമൂത്രങ്ങളിൽ കിടത്തരുത്, വസ്ത്രമുടുപ്പിക്കണം, ആഹാരം കൊടുക്കണം, സ്ത്രീകളെ വിൽക്കരുത്... ഇതാണ് ഞങ്ങൾക്കു പറയാനുളളത്.’’
തോൽക്കാതെ പിടിച്ചു നിന്ന ഒരു പോരാട്ടം
ഞങ്ങളുടെ ചെറിയ ഗ്രൂപ്പ് ആവുന്നതിലധികം പ്രയത്നിച്ചു. കേസ് കൊടുത്തു. കോടതി പെട്ടെന്നാണ് പ്രതികരിച്ചത്. സിറ്റിങ് ജഡ്ജിനെ അധ്യക്ഷനാക്കി ഉടനെ ജസ്റ്റിസ് നരേന്ദ്രൻ കമ്മീഷൻ രൂപീകരിച്ചു. കേരളത്തിലെ മൂന്ന് മെന്റൽ ഹോസ്പിറ്റലുകളും പരിശോധിച്ച്, വേണ്ട മാറ്റങ്ങൾ ഉടനെ അറിയിക്കണമെന്നായിരുന്നു കൽപ്പന.
വളരെ പെട്ടെന്നായിരുന്നു പിന്നെ മാറ്റങ്ങൾ. കമ്മിഷൻ വന്നു. പുതിയ ഓർഡറുകൾ വന്നു.150 വർഷമായി അടഞ്ഞു കിടന്നിരുന്ന മെന്റൽ ഹോസ്പിറ്റൽ കവാടങ്ങൾ തുറന്നു. ബന്ധുക്കൾക്ക് അകത്തു വരാം. കാണാം. ആഹാരം കൊടുക്കാം. പത്രക്കാർ അകത്തു വന്നു തുടങ്ങി. ഞങ്ങൾക്ക് തിരുവനന്തപുരത്ത് പ്രവർത്തിക്കാൻ അനുവാദം കിട്ടി. കോഴിക്കോടും തൃശൂരും പ്രവർത്തിക്കാൻ സന്നദ്ധ സംഘടനകൾ മുന്നോട്ടു വന്നു. അഞ്ചു വർഷം ഞങ്ങൾ തിരുവനന്തപുരം മാനസികാരോഗ്യകേന്ദ്രത്തിനകത്ത് രാപ്പകൽ പണിയെടുത്തു. അഭയ അംഗങ്ങൾക്കൊപ്പം, കാനറാ ബാങ്കിലെ കുറച്ച് അംഗങ്ങൾ, വിദ്യാർഥികൾ, ഏജീസ് ഓഫിസിലെ ചില സ്ത്രീകൾ....പലരും വന്നു.
പുതിയ സൂപ്രണ്ട് വന്നു. സിംഗിൾ സെൽ സിസ്റ്റം അവസാനിപ്പിച്ചു. ഡോർമെട്രികളാക്കി. അറ്റാച്ച്‍ഡ് ബാത്ത്റൂമുകളുണ്ടായി. രോഗികൾക്ക് വസ്ത്രം ശേഖരിക്കാൻ ഞങ്ങളിറങ്ങി, വിമൻസ് കോളജിൽ ചെന്ന്, ‘ഒരു പെൺകുട്ടി ഒരു നൈറ്റി ദാനം ചെയ്യുമോ’ എന്നു ഞങ്ങൾ ചോദിച്ചപ്പോൾ ആയിരക്കണക്കിനു നൈറ്റികളാണ് കിട്ടിയത്. രോഗികളെ ശുചിയാക്കിത്തുടങ്ങി. ആശുപത്രിയിൽ തന്നെ പുതിയ കാന്റീൻ പ്രവർത്തനമാരംഭിച്ചു. ഗവൺമെന്റിൽ നിന്നും ഇഷ്ടം പോലെ റേഷൻ ഉണ്ടായിരുന്നു. അതെല്ലാം പുറത്ത് വിൽക്കുകയായിരുന്നു. പുതിയ സൂപ്രണ്ട് ഉത്സാഹത്തോടെ ജോലിയാരംഭിച്ചു. കമ്മിഷൻ നിർദേശങ്ങൾ അനുസരിക്കപ്പെട്ടു.
രോഗികളെ വെളിയിലിറക്കി ജോലികൾ ചെയ്യിപ്പിച്ചു. വെളിയിൽ കലാപരിപാടികൾ നടത്താൻ സ്റ്റേജ് ഒരുക്കി. റേഡിയോ വന്നു. വനംവകുപ്പിന്റെ വ‍ൃക്ഷത്തൈകൾ തയ്യാറാക്കുന്ന ഒരു പ്രോജക്ട് രോഗികളെക്കൊണ്ട് ഞങ്ങൾ ചെയ്യിച്ചു. അതിന്റെ വരുമാനത്തിലെ വിഹിതം കൊണ്ട് രോഗികൾക്ക് പാത്രങ്ങൾ വാങ്ങി. ഫാനുകൾ ഇട്ടു. ലൈബ്രറിയും തയ്യൽ ക്ലാസും തുടങ്ങി. മന്ത്രി ടി. എം. ജേക്കബിന്റെ ഭാര്യ ഡെയ്സി അന്നുതൊട്ടിന്നുവരെ അഭയയുടെ പ്രധാന അംഗങ്ങളിലൊരാളാണ്. ടി.എം ജേക്കബ് അവിടം സന്ദർശിക്കാൻ വന്നതും അദ്ദേഹത്തിന്റെ കണ്ണു നിറഞ്ഞതും ഓർക്കുന്നു. പോയ ഉടനെ അദ്ദേഹം ഒരു ലക്ഷം രൂപ അനുവദിച്ചു. അതുകൊണ്ട് മുഴുവനും സ്ത്രീ രോഗികൾക്ക് കിടക്കാൻ കട്ടിലുകൾ ഉണ്ടാക്കിച്ചു.
500 പേരെ ഇടാനുളള സ്ഥലത്ത് അന്ന് 1500 രോഗികളാണുണ്ടായിരുന്നത്. നിരവധി പേരെ വിട്ടയച്ചു. രോഗികളുടെ എണ്ണം കുറഞ്ഞപ്പോൾ അകത്ത് വെളിച്ചം വന്നു. അന്നു വന്ന മാറ്റങ്ങൾ ഇന്നും തുടരുന്നു. അതിലും ഭംഗിയായി ഇപ്പോഴും നടക്കുന്നു കാര്യങ്ങൾ. മൂന്ന് ആശുപത്രികളിലും ഇപ്പോൾ ജില്ലാ ജഡ്ജിയുടെ ചുമതലയിൽ മോണിറ്ററിങ് കമ്മിറ്റിയുണ്ട്. ഇന്നിവിടെ വിശപ്പിന്റെ നിലവിളിയില്ല. പെണ്ണുങ്ങളെ വിൽക്കുന്നില്ല. ഭ്രാന്താശുപത്രികൾ സാധാരണ ആശുപത്രികളായി ക്കഴിഞ്ഞു.’’ ഓർമകളിലൂടെ ഒരിക്കൽ കൂടി സഞ്ചരിക്കുമ്പോൾ വർഷങ്ങൾ നീണ്ട പോരാട്ടത്തിന്റെ വീര്യത്തിനൊപ്പം ചാരിതാർഥ്യവും തെളിയുന്നു ടീച്ചറുടെ വാക്കുകളിൽ.
അത്താണി– ആരോരുമില്ലാത്തവർക്ക്
അന്ന് അടുപ്പമുണ്ടായിരുന്ന ഒരു പാട് മനോരോഗികളുടെ മുഖങ്ങൾ ഇന്നും ടീച്ചറുടെ ഓർമയിലുണ്ട്. ‘‘ലക്ഷ്മി, അന്നമ്മ....മേഴ്സിക്കുട്ടി.... വീടുകളിലേക്ക് പോയവരുണ്ട്. ബന്ധുക്കൾ വന്ന് കൂട്ടിക്കൊണ്ടു പോയവരുണ്ട്. കുറേ സ്ത്രീകൾ സാധാരണനിലയായിട്ടും പോകാനിടമില്ലാതെയുണ്ടായിരുന്നു. അപ്പോഴാണ് ഞങ്ങൾ ‘അത്താണി’ തുടങ്ങിയത്. ’’
അഭയഗ്രാമത്തിലെ ആഹ്ലാദ നിമിഷങ്ങൾ. ഫോട്ടോ: ശ്രീകാന്ത് കളരിക്കൽ
ഇതിനു മുമ്പ് ആശുപത്രിക്കകത്ത് ടീച്ചറുടെയും കൂട്ടരുടെയും ശ്രമഫലമായി പകൽ വീട് തുടങ്ങിയിരുന്നു. കേരളത്തിലെ ആദ്യത്തെ പകൽവീട്. വീട്ടിൽ വിട്ടു കഴിഞ്ഞ രോഗികൾക്ക് പകൽ ഒന്നും ചെയ്യാനില്ല. അവരിവിടെ പകൽ വന്നിരിക്കും.
മാനസിക രോഗികൾക്കായാണ് ‘അത്താണി’ ആദ്യം തുടങ്ങിയതെങ്കിലും വൈകാതെ മറ്റു സ്ത്രീകളും വരാൻ തുടങ്ങി അവിടേക്ക്. ഗർഭിണികൾ, ചതിക്കപ്പെട്ട പെൺകുട്ടികൾ, മദ്യപാനികളുടെ ഭാര്യമാർ...അപ്പോൾ മാനസിക രോഗികൾക്കായി വേറെ സ്ഥാപനം ആരംഭിച്ചു. അങ്ങനെ അഭയ പടർന്നു പന്തലിക്കുകയായിരുന്നു. ഇപ്പോൾ അഭയയുടെ കീഴിൽ ഏഴെട്ടു യൂണിറ്റുകളുണ്ട്.
പ്രശ്നങ്ങളിൽപ്പെട്ടുഴലുന്ന സ്ത്രീകൾക്ക് താല്ക്കാലിക താമസം നൽകുന്നതാണ് വഞ്ചിയൂരുളള ‘അത്താണി’. ഇവിടെയാണ് അഭയയുടെ ഓഫിസും. ഇവിടെ പൊലീസ് കൊണ്ടു വരുന്നതും കോടതി അയയ്ക്കുന്നതും രാത്രിയിൽ അഭയം തേടി വരുന്നവരുമൊക്കെയുണ്ട്. സ്ത്രീകൾക്ക് ചികിത്സയും കൗൺസിലിങ്ങും നിയമസഹായവും തൊഴിൽ പരിശീലനവുമെല്ലാം ഇവിടെ നൽകുന്നു. അഭിമാനം വീണ്ടെടുക്കാൻ അവരെ പ്രാപ്തരാക്കുന്നു. കൂടാതെ, ജില്ലാ ലീഗൽ സർവീസസ് അതോറിറ്റിയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് സ്ത്രീകൾക്കു വേണ്ടി അദാലത്തുകളും നടത്തുന്നു.
നഗരത്തിനു വെളിയിൽ, തച്ചോട്ടു കാവിൽ, ഇന്ത്യാഗവൺമെന്റ് നൽകിയ പത്തരയേക്കർ ഭൂമിയിലാണ് ‘അഭയഗ്രാമം’. പെൺകുഞ്ഞുങ്ങൾക്കുളള വീടായ ‘അഭയബാല’. മനോരോ ഗികൾക്ക് ചികിത്സയും താമസവും തൊഴിൽ പരിശീലനവും നൽകുന്ന ‘കർമ’, മാനസിക രോഗത്തിനും മദ്യാസക്തി ക്കുമുളള ആശുപത്രിയായ മിത്ര, മനോരോഗികളായ സ്ത്രീകൾക്കുളള ‘ശ്രാദ്ധഭവനം’....മദ്യപാനികൾക്ക് ചികിത്സ നൽകുന്ന ‘ബോധി’....ഇവയെല്ലാമാണ് അഭയയുടെ കേന്ദ്രങ്ങൾ.
അഭയയുടെ എട്ടു യൂണിറ്റുകളിൽ ഏഴെണ്ണത്തിലും ഭക്ഷണമുൾപ്പെടെ സൗജന്യമാണ്. ‘മിത്ര’യിൽ മാത്രമാണ് ചികിത്സയ്ക്കും താമസത്തിനും ഫീസ് ഈടാക്കുന്നത്. സാമ്പത്തിക സൗകര്യമുളള ലഹരി രോഗികൾക്കും മനോരോഗികൾക്കും ഇവിടെ ചികിത്സയും കൗൺസലിങ്ങും ലഭ്യമാണ്. വിദഗ്ധരായ ഡോക്ടർമാരും സൈക്കോളജിസ്റ്റുകളും നഴ്സുമാരും അഭയയുടെ ചികിത്സാ കേന്ദ്രങ്ങളിലെല്ലാം സേവനനിരതരാണ്. ‘മിത്ര’ യിൽ നിന്നു കിട്ടുന്ന ആദായം സൗജന്യ കേന്ദ്രങ്ങൾക്കു വേണ്ടി വിനിയോഗിക്കുന്നു.
വിദേശ ഏജൻസികളുമായിട്ടോ വലിയ കമ്പനികളുമായിട്ടോ ഒന്നും അഭയയ്ക്കു ബന്ധമില്ല. സർക്കാരിൽ നിന്നു കിട്ടുന്ന ഗ്രാന്റുകളും അഭയയോട് സ്നേഹവും വിശ്വാസവുമുളള ചിലർ നൽകുന്ന സാമ്പത്തിക സഹായങ്ങളും കൊണ്ടാണ് ഈ സ്ഥാപനം മുന്നോട്ട് പോകുന്നത്. അഭയയുടെ പരാധീനതയിൽ പ്രധാനം സാമ്പത്തികം തന്നെയാണെന്ന കാര്യം കൂടി ഓർമിപ്പിക്കുന്നു ടീച്ചർ. ‘‘അഭയയിലെ ജോലിക്കാർക്കുളള ശമ്പളം വളരെ പരിമിതമാണ്. അഭയയോടുളള സ്നേഹം കൊണ്ടാണ് അവരിലധികവുമീ സ്ഥാപനത്തിൽ നിൽക്കുന്നത്.’’
‘ശ്രാദ്ധഭവന’ത്തിലെ മുഖങ്ങൾ ടീച്ചറെ ഏറെ വേദനിപ്പിക്കു ന്നു: ആർക്കും വേണ്ടാത്ത മാനസിക രോഗിണികൾ. വടക്കേയിന്ത്യയിൽ നിന്നുളളവരുണ്ട്. തീർഥയാത്രയ്ക്കെന്നു പറഞ്ഞ് ഭർത്താവോ മകനോ ഒക്കെ ദീർഘദൂര ട്രെയിൻ കയറ്റി വിട്ട്, ഉപേക്ഷിച്ചു പോകുന്നവർ, അവരോട് എവിടെ നിന്നു വരുന്നെന്നു ചോദിച്ചാൽ പറയും–ദൂർ ദൂർ ഹൈ ഗാംവ് മേം..... ദൂരെ ദൂരെ ഗ്രാമത്തിൽ നിന്ന്....ഏതു നാട്, ഏതു ഗ്രാമം? ആർക്കറിയാം. വീടിനടുത്ത് ഒരമ്പലമുണ്ടെന്നും ആൽമരമുണ്ടെന്നും കിണറുണ്ടെന്നും മാത്രം പറയാനറിയാം. വീട്ടിൽ കൊണ്ടു ചെന്നാക്കണേ എന്നു കാലുപിടിച്ചപേക്ഷിക്കും.... എത്ര ക്രൂരമാണീ ലോകം!’’
വേദനിപ്പിക്കുന്ന പെൺമുഖങ്ങള്‍
അഭയയിൽ ചെലവിട്ട നീണ്ട വർഷങ്ങളിലെ അനുഭവങ്ങൾ നൽകിയ പല തിരിച്ചറിവുകളും ടീച്ചർക്ക് ഹൃദയനൊമ്പരങ്ങ ളാകുന്നു. ‘‘സ്ത്രീപീഡനക്കേസിലെ ഇരകളായ പല പെൺകു ട്ടികൾക്കും ഇവിടെ അഭയം നൽകിയിരുന്നു. നമ്മുടെ നാട്ടിലെ കോടതിയുടെ സംവിധാനവും കേസുകളുടെ നടത്തിപ്പിന്റെ കാലതാമസവുമൊക്കെ വേദനയുണ്ടാക്കുന്നു. എത്രയോ വർഷങ്ങളായി അവർ തന്നെ സംഭവങ്ങൾ മറന്നു പോയ റേപ് വിക്റ്റിംസ് ഇവിടെയുണ്ട്. പണ്ടെന്നോ പൊലീസ് കേസെടുത്തിട്ടുണ്ടെന്നു പറയുന്നു. പിന്നെ മുന്നോട്ടു പോയിട്ടില്ല. അറിയാമല്ലോ വിതുര, സൂര്യനെല്ലി.... കേസുകളിലെ കാലതാമസവും മറ്റും...’’
ഇന്ന് നേരിടുന്ന ഒരു ഭയാനകമായ പ്രശ്നത്തെക്കുറിച്ചു കൂടി ഓർമിപ്പിക്കുന്നു ടീച്ചർ– മൊബൈൽ ഇന്റർനെറ്റ് പ്രണയം. ‘‘പതിനഞ്ചും പതിനാറും വയസ്സുളള പെൺകുട്ടികൾ വീട്ടുകാരെയും വീടിന്റെ സുരക്ഷിതത്വവും വിട്ട് തികച്ചും അപരിചിത രുടെ കൂടെ ഇറങ്ങിപ്പുറപ്പെടുന്നു. ചോദിച്ചാൽ പറയുന്നത് മിസ്ഡ് കോളിലൂടെ, ചാറ്റിങ്ങിലൂടെ പരിചയപ്പെട്ടെന്നാണ്. പൊലീസ് പിടിക്കുന്നു. കേസെടുക്കുന്നു. 18 വയസ്സു വരെ ഇവിടെ താമസിപ്പിക്കാനാണ് കോടതി ഞങ്ങളോട് പറയുന്നത്. പ്രായപൂർത്തിയായാൽ അവരുടെ ഇഷ്ടം പോലെ വിടണം. ഈ സമയത്ത് കൗൺസലിങ് കൊടുക്കും ഇവർക്ക്. ചിലർ മാത്രമേയുളളൂ അച്ഛനമ്മമാരുടെ കൂടെ പോകുന്നത്. പലരും കാമുകന്റെയും കൂട്ടരുടെയും കൂടെ ഇറങ്ങിത്തിരിക്കുന്നു.
അങ്ങനെ ഞങ്ങളുടെ കൈകൾക്ക് രക്ഷിക്കാനാവാതെ പോയ ഒരു പാട് പെൺകുട്ടികളുടെ മുഖങ്ങളുണ്ട് ഓർമയിൽ.... ഞങ്ങളുടെ കൈയിൽ നിന്ന് വഴുതി പോയവർ. ‘വേണ്ട മോളേ അരുത്’ എന്നു നൂറു വട്ടം പറഞ്ഞിട്ടും, എത്രയോ ക്രിമിനൽ കേസുകളിൽ പ്രതിയാണ് ആ കാമുകനെന്ന് പൊലീസ് പറഞ്ഞിട്ടും കൂട്ടാക്കാതെ.... സ്നേഹം നിറഞ്ഞ അച്ഛനമ്മ മാരുടെ മുഖങ്ങൾ മറന്ന്, ഗുണ്ടാ സംഘങ്ങളുടെ കൂടെ ഇറങ്ങിപ്പോയ പെൺകുട്ടികൾ.... ഇവരൊക്കെ ഏതു ചുവന്ന തെരുവിൽ ചെന്ന് അവസാനിക്കുന്നുവെന്നറിയുന്നില്ല.
സുഗതകുമാരി. ഫോട്ടോ: ശ്രീകാന്ത് കളരിക്കൽ
കുഞ്ഞുങ്ങളേയും ഭർത്താവിനേയും ഉപേക്ഷിച്ച് ചാറ്റിങ്ങിലൂടെ പരിചയപ്പെട്ടവന്റെ കൂടെ ഇറങ്ങിത്തിരിക്കുന്ന വീട്ടമ്മമാരുണ്ട്. വിചിത്രമായ എത്രയെത്ര കഥകൾ.....!ഇതൊക്കെയാണ് സ്ത്രീ സ്വാതന്ത്ര്യം എന്നു ഞാൻ കരുതുന്നില്ല.’’ ചിരിക്കാൻ മറന്നു പോയ മുഖത്തോടെ ടീച്ചർ ഓർക്കുന്നു.
തിരിഞ്ഞു നോക്കുമ്പോൾ
തകർന്ന മനസ്സും ശരീരവും ആയി ഇവിടെ വന്നിട്ട് അഭയയുടെ തണലിൽ എല്ലാം അതിജീവിച്ച് കരകയറി പോയ ഒരു പാട് പെൺകുട്ടികളുടെ കഥകൾ പറയാനുണ്ട് ടീച്ചർക്കും കൂട്ടർക്കും. ആ പെൺകുട്ടികളിൽ പലരും ഇന്ന് ജോലി ചെയ്തു ജീവിക്കുന്നു. കല്യാണം കഴിച്ചു പോയവരുണ്ട്. കല്യാണം കഴിക്കാൻ വരുന്നവരോട് കഴിഞ്ഞു പോയ കാലത്തെ എല്ലാ കഥകളും പറഞ്ഞിട്ടേ അയയ്ക്കാറുളളൂ. പക്ഷേ, ഓർമയിലേക്ക് കണ്ണോടിക്കുമ്പോൾ ടീച്ചറുടെ കൺകോണിൽ ഒരു കൊച്ചു നൊമ്പരത്തിന്റെ നനവു ഊറിക്കൂടുന്നു.
‘‘ഇവിടെ നിന്നു വളർന്നു വലുതായി പോയവരിൽ ഭൂരിഭാഗവും ഒരു കര പറ്റി കഴിയുമ്പോൾ ‘ഞങ്ങൾ അഗതികളുടെ ഒരു സ്ഥാപനത്തിലാണ് വളർന്നതെ’ന്ന് പറയാൻ മടിക്കുന്നു. നിവൃത്തിയുണ്ടെങ്കിൽ അവരത് പറയില്ല. ആറു വയസ്സു തൊട്ട് 23 വയസ്സു വരെ ഇവിടെ നിന്ന് വളർന്ന, പഠിച്ച ഒരു പെൺ കുട്ടി ജോലി കിട്ടി പോയിക്കഴിഞ്ഞ് പറഞ്ഞത് ‘ഹോസ്റ്റലിൽ നിന്നു വളർന്നു’വെന്നാണ്. അങ്ങനെ എത്രയെത്ര കഥകൾ! തിരിച്ചു വരണമെന്നോ സഹായിക്കണമെന്നോ കാണാൻ വരണമെന്നോ ഒന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നില്ല. പക്ഷേ, വല്ലപ്പോഴും ഒരു ഫോൺ കോൾ. കല്യാണം കഴിച്ച് സുഖമായി കുഞ്ഞുങ്ങളുമായിട്ടിരിക്കുന്നു വെന്ന് കേൾക്കുമ്പോൾ –‘ഓ അവൾ പ്രസവിച്ചോ ...ഇവിടെ വളർന്നവളായിരുന്നില്ലേ, കുഞ്ഞുമായി ഒന്നു കാണിക്കാൻ വന്നില്ലല്ലോ!’ എന്നു തോന്നിപ്പോകും. ഒരു കൊച്ചു നൊമ്പരം.
തിരിഞ്ഞു നിന്നവരേക്കാൾ മറന്നവരാണധികം. എന്നാലും സാരമില്ല. ഒരു വൃക്ഷം അതിന്റെ തണലിൽ വന്ന് ആശ്വസിച്ചവരോ പഴവും തേനും കാറ്റും നുകർന്നവരോ ഒന്നും തിരിഞ്ഞു നോക്കണമെന്ന് ആശിക്കുന്നില്ലല്ലോ. അഭയയും അതിന്റെ വൃക്ഷധർമ്മം നിർവ്വഹിക്കുന്നുവെന്ന് മാത്രം.
കഴിഞ്ഞ 30 വർഷം ഒട്ടും സുഗമമായിരുന്നില്ല. കഷ്ടപ്പാടിന്റെ, കഠിനപ്രയത്നത്തിന്റെ മനക്ലേശങ്ങളുടെ, ആകുലതകളുടെ കാലം– കനൽ വഴികൾ ഏറെ ചവിട്ടി ! ശത്രുതകളും കല്ലേറുകളും സ്നേഹിച്ചു വിശ്വസിച്ചിരുന്നവരുടെ ചതികളും കോടതിക്കേസുകളുമെല്ലാം നേരിട്ടു. എങ്കിലും ഒരാശ്വാസം മാത്രം. ഈ കൈകളിൽ കറ പുരണ്ടിട്ടില്ല. കുറേ പേരുടെ കണ്ണീരു തുടയ്ക്കാൻ സാധിച്ചു. അത്രമാത്രം.’’
