തഴയുമെന്നറിഞ്ഞിട്ടും മുന്നിൽനിന്ന് പൊരുതിക്കയറി; ഒടുവിൽ, മധ്യപ്രദേശിന്റെ മനസ്സറിഞ്ഞ മാമാജിക്ക് ‘മോഹ’ഭംഗം

സംസ്ഥാനത്തെ 47 പട്ടികവർഗ സീറ്റുകളിൽ 24 എണ്ണം ബിജെപി നേടിയപ്പോൾ 22 എണ്ണത്തിലാണ് കോൺഗ്രസ് വിജയിച്ചത്. പ്രവേശ് ശുക്ല വിഷയം ആളിക്കത്തിക്കാൻ കോൺഗ്രസ് ശ്രമിക്കുകയും ചെയ്തിരുന്നു. എന്നാൽ ഇത്തരം വിഷയങ്ങൾ കൈവിട്ടു പോകാതിരിക്കാനുള്ള മെയ്‌വഴക്കമായിരുന്നു ചൗഹാനെ മുൻപ് 4 വട്ടവും മുഖ്യമന്ത്രി കസേരയിൽ ഉറപ്പിച്ചിരുത്തിയതും ഇത്തവണത്തെ തിരഞ്ഞെടുപ്പ് ഫലവും ബിജെപിക്ക് അനുകൂലമാക്കിയതും.

∙ പടിപടിയായി കയറ്റം, ചോദ്യം ചെയ്യപ്പെടാത്ത നേതാവിൽ നിന്ന് പടിയിറക്കം

മധ്യപ്രദേശിലെ െസഹോർ ജില്ലയിൽ ഒരു കർഷക കുടുംബത്തിലാണ് ചൗഹാന്റെ ജനനം. ആർഎസ്എസിലൂടെയാണ് പൊതുരംഗത്ത് പ്രവർത്തനം തുടങ്ങിയത്. എബിവിപിയിലൂടെ രാഷ്ട്രീയ പ്രവർത്തനം തുടങ്ങിയ ചൗഹാൻ 1991ൽ വിദിശ മണ്ഡലത്തിലാണ് ആദ്യമായി വിജയിക്കുന്നത്. പിന്നീട് 3 തവണ കൂടെ അദ്ദേഹം ഇവിടെ നിന്ന് വിജയിച്ചു. ശേഷം ചൗഹാന്റെ നോട്ടം ദേശീയ രാഷ്ട്രീയത്തിലേക്കായി. എംപിയായിരിക്കെയാണ് സംസ്ഥാന ബിജെപിയുടെ അധ്യക്ഷ പദവിയിലേക്ക് അദ്ദേഹം എത്തുന്നത്. അതോടെ, രാഷ്ട്രീയപ്രവർത്തനം വീണ്ടും സംസ്ഥാന കേന്ദ്രീകൃതമായി.

2003ൽ ദിഗ്‍വിജയ് സിങ്ങിന്റെ കോൺഗ്രസ് മന്ത്രിസഭയെ അട്ടിമറിച്ച് അധികാരത്തിലെത്തിയ ഉമാ ഭാരതിക്ക് ഒരു വർഷത്തിനുള്ളിൽ മുഖ്യമന്ത്രി പദം രാജി വയ്ക്കേണ്ടി വന്നു. മറ്റൊരു മുതിർന്ന നേതാവായ ബാബുലാൽ ഗൗർ ഈ സ്ഥാനത്തെത്തിയെങ്കിലും ആഭ്യന്തര പ്രശ്നങ്ങൾ പാർട്ടിയിൽ രൂക്ഷമായതോടെ ഒരു വർഷത്തിനുള്ളിൽ‌ ഗൗറിനും സ്ഥാനമൊഴിയേണ്ടി വന്നു. ഇതോടെയാണ് ഒത്തുതീർപ്പ് എന്ന നിലയിൽ ചൗഹാൻ രംഗത്തെത്തുന്നത്. അങ്ങനെ 2005ൽ മുഖ്യമന്ത്രി കസേരയിൽ ഇരിപ്പുറപ്പിച്ച ചൗഹാന് കഴിഞ്ഞ 18 വർഷത്തിനിടെ ആ കസേരയിൽ നിന്ന് മാറിനിൽക്കേണ്ടി വന്നത് 2018 മുതലുള്ള 15 മാസങ്ങളിൽ മാത്രമാണ്.

ഇത്തവണ പക്ഷേ, ചൗഹാന്റെ മുഖ്യമന്ത്രി കസേര മോഹം അവസാനിപ്പിച്ചത് പാർട്ടി നേതൃത്വമാണ്. ബിജെപിയുടെ രൂപവും ഭാവവും മാറിയത് ഏറെ വ്യക്തമായി അറിയാവുന്ന ആളു കൂടിയാണ് ചൗഹാൻ. വാജ്പേയി – അദ്വാനി കാലഘട്ടത്തിൽ നിന്ന് നരേന്ദ്ര മോദി– അമിത് ഷാ കാലത്തിലേക്കെത്തുമ്പോൾ ആ മാറ്റങ്ങൾക്കൊപ്പം ചലിക്കാനും ചൗഹാൻ ശ്രദ്ധിച്ചിരുന്നു. 2020ൽ ഭരണം ‘തിരികെപ്പിടിച്ച്’ കേന്ദ്ര നേതൃത്വം ചൗഹാനെ മുഖ്യമന്ത്രി പദമേൽപ്പിക്കുമ്പോൾ തന്നെ അദ്ദേഹത്തിന് അതു മനസ്സിലായിരുന്നു. പാർട്ടിയിലോ ഭരണത്തിലോ മുൻപ് ഉണ്ടായിരുന്ന ആധിപത്യം അന്നുമുതൽ അദ്ദേഹത്തിന് കൈമോശം വന്നു എന്ന് റിപ്പോർട്ടുകൾ സൂചിപ്പിക്കുന്നു.

സംസ്ഥാന പാർട്ടി അധ്യക്ഷൻ വി.ഡി.ശർമയും ചൗഹാനും തീരെ പൊരുത്തപ്പെടാതെയായി. ഈ കാര്യങ്ങൾ നിലനിൽക്കെയാണ് നിയമസഭാ തിരഞ്ഞെടുപ്പ് വന്നത്. സംസ്ഥാനത്ത് ഭരണവിരുദ്ധ വികാരം ശക്തമാണെന്നും കോൺഗ്രസ് നാൾക്കുനാൾ ശക്തിയാർജിച്ചു വരികയാണെന്നും ബിജെപി നേതൃത്വത്തിന് മനസ്സിലായിരുന്നു. ഇതോടെ ചൗഹാനെ മുഖ്യമന്ത്രി സ്ഥാനാർഥിയായി ഉയർത്തിക്കാട്ടേണ്ടതില്ലെന്ന് തന്നെയായിരുന്നു കേന്ദ്ര നേതൃത്വത്തിന്റെ തീരുമാനം. കൂട്ടായ നേതൃത്വം, മോദിയുടെ പേരിൽ വോട്ടഭ്യർഥന എന്ന തീരുമാനത്തെ ചൗഹാനും എതിർക്കാൻ കഴിയില്ലായിരുന്നു. എന്നാൽ അതിലും മോശമായ കാര്യങ്ങളായിരുന്നു ചൗഹാനെ കാത്തിരുന്നത്.

∙ കാറ്റു മാറി വീശുന്നതറിഞ്ഞ ചൗഹാൻ

ഭോപ്പാലിൽ തിരഞ്ഞെടുപ്പ് റാലിക്കായി പ്രധാനമന്ത്രി എത്തിയ ദിവസം തന്നെയാണ് ബിജെപി തങ്ങളുടെ രണ്ടാം സ്ഥാനാർഥി പട്ടികയും പുറത്തു വിടുന്നത്. ശക്തരായ മൂന്ന് കേന്ദ്രമന്ത്രിമാരും പാർട്ടിയുടെ ഒരു ജനറൽ സെക്രട്ടറിയും എംപിമാരും ഈ പട്ടികയിലാണ് ഉൾപ്പെട്ടിരുന്നത്. ഇതിലും ചൗഹാന്റെ പേരില്ല എന്നത് ആശ്ചര്യത്തോടെയാണ് മധ്യപ്രദേശിലെ രാഷ്ട്രീയലോകം കണ്ടത്. ബിജെപിക്ക് സ്വന്തം മുഖ്യമന്ത്രിയെ ഓർത്തിട്ട് നാണക്കേടാകുന്നു എന്ന് കോൺഗ്രസ് ആക്രമിക്കുകയും ചെയ്തു. ഭോപ്പാലിൽ നടന്ന റാലിയിൽ മോദി ദീർഘനേരം സംസാരിച്ചെങ്കിലും ഒരിക്കൽപ്പോലും ചൗഹാന്റെ പേര് പരാമർശിച്ചില്ല. ചെറിയൊരു പ്രസംഗത്തിനു ശേഷം മോദിയുടെ പ്രസംഗവും കേട്ട് വേദിയിലുണ്ടായിരുന്നു ചൗഹാൻ.

സർക്കാരിന്റെ നേട്ടങ്ങൾ ജനങ്ങൾക്ക് മുൻപാകെ എത്തിക്കാൻ നിയമസഭാ തിരഞ്ഞെടുപ്പ് പ്രചാരണ കാലത്ത്  ബിജെപി നടത്തിയ ജൻ ആശീർവാദ യാത്ര നയിച്ചതും ചൗഹാൻ ആയിരുന്നില്ല. മുൻ തിരഞ്ഞെടുപ്പുകളിൽ ചൗഹാൻ മാത്രമായിരുന്നു ഈ പരിപാടി നയിച്ചിരുന്നത്. എന്നാൽ 2023ൽ പല മേഖലകളിൽ പല നേതാക്കൾ നയിക്കുക എന്നതായിരുന്നു ബിജെപി കേന്ദ്രനേതൃത്വത്തിന്റെ പദ്ധതി. ഇതിൽ അസന്തുഷ്ടനായിരുന്നെങ്കിലും ചൗഹാൻ പക്ഷേ തീരുമാനത്തിനൊപ്പം നിന്നു. കേന്ദ്ര നേതൃത്വം പിറകോട്ടു തള്ളിമാറ്റാൻ ശ്രമിച്ചപ്പോൾ സ്വന്തം നിലയിൽ തന്റെ വഴി വെട്ടിത്തുറന്ന് മുന്നോട്ട് പോകാൻ ശ്രമിക്കുന്ന ചൗഹാനെയാണ് പിന്നീട് കണ്ടത്.    നിരന്തരം പ്രചാരണങ്ങൾ നടത്തി. തന്റെ ശബ്ദവും മുഖവും ആവുന്നത്ര പ്രതിഫലിപ്പിച്ചു. 160 തിരഞ്ഞെടുപ്പ് പ്രചാരണ റാലികളിലാണ് അദ്ദേഹം പങ്കെടുത്തത്.

‘‘മധ്യപ്രദേശിന്റെ മനസ്സിൽ മോദിജിയുണ്ട്, മോദിയുടെ മനസ്സിൽ മധ്യപ്രദേശും. അദ്ദേഹം ഇവിടെ റാലികൾ നടത്തി, ജനങ്ങളോട് അഭ്യർഥിച്ചു, അത് അവരുടെ ഹൃദയത്തിൽ തൊട്ടു. അതിന്റെ ഫലമാണ് ഈ തിരഞ്ഞെടുപ്പ് വിജയം. കേന്ദ്ര സർക്കാർ പദ്ധതികൾ ‘ഡബിൾ– എൻജിൻ’ സർക്കാർ കൃത്യമായി നടപ്പാക്കി’’ എന്നാണ് തിര‍ഞ്ഞെടുപ്പ് ഫലം പുറത്തു വന്ന വേളയിൽ ചൗഹാൻ പ്രതികരിച്ചത്. ബിജെപിയിൽ വന്ന ‘മാറ്റങ്ങളെ’ ഉൾക്കൊള്ളാൻ ചൗഹാൻ ശീലിച്ചിരിക്കുന്നു എന്നു വ്യക്തം. അതുകൊണ്ട് തന്റെ ‘മാമാജി’ എന്ന പ്രതിച്ഛായയ്ക്കൊപ്പം രാമക്ഷേത്രവും ‘കേരള സ്റ്റോറി’യും ബുർഖയുമൊക്കെ ചൗഹാൻ‌ തിരഞ്ഞെടുപ്പു വിഷയങ്ങളാക്കി. തിരഞ്ഞെടുപ്പു ഫലം പുറത്തു വന്നപ്പോൾ 2018ലെ 41.6% വോട്ടുവിഹിതത്തിൽ നിന്ന് ബിജെപി 48.6 ശതമാനത്തിലെത്തിയിരിക്കുന്നു. സീറ്റ് 109ൽ നിന്ന് 164 എന്ന നിലയിലേക്കും ഉയർന്നു.

∙ അന്ന് മോദിക്കൊപ്പം പരിഗണിച്ച പേര്, ഇന്ന് പിൻഗാമികൾക്കായി ഒഴിയുന്നു

2009ലും യുപിഎ ഭരണം നിലനിർത്തുകയും എൽ.കെ.അദ്വാനിയുടെ പ്രധാനമന്ത്രിപദ മോഹങ്ങൾക്ക് തിരശീല വീഴുകയും ചെയ്തതോടെയാണ് മറ്റൊരു പ്രധാനമന്ത്രി സ്ഥാനാർഥിക്കായുള്ള അന്വേഷണം ബിജെപി ആരംഭിക്കുന്നത്. കേശുഭായ് പട്ടേലിനു പകരം നരേന്ദ്ര മോദി ഗുജറാത്തിലും ബാബു ലാൽ ഗൗറിനു പകരം ശിവരാജ് സിങ് ചൗഹാൻ മധ്യപ്രദേശിലും മുഖ്യമന്ത്രിയായതിനു ശേഷം തുടർച്ചയായ വിജയങ്ങളായിരുന്നു ഇരു സംസ്ഥാനത്തും ബിജെപിക്ക്. ഇരുവരും മുഖ്യമന്ത്രിമാരായി തുടരുകയും ചെയ്തു. ഇതിൽ പ്രധാനമന്ത്രി സ്ഥാനാർഥിയായി അദ്വാനിയുടെ പിന്തുണ ശിവരാജ് സിങ് ‌ചൗഹാനായിരുന്നു.

ലാളിത്യമുള്ള, എല്ലാവരെയും ഒരുമിച്ചു കൊണ്ടുപോകണമെന്നു പറയുന്ന, ന്യൂനപക്ഷ സമുദായങ്ങളുടെ പരിപാടികളിലും മറ്റും പങ്കെടുക്കുന്ന ആളായിരുന്നു ചൗഹാൻ. മാത്രമല്ല, മുഖ്യമന്ത്രിയായതിനു തൊട്ടുപിന്നാലെ തുടങ്ങിവച്ച പല സ്ത്രീ കേന്ദ്രീകൃത പദ്ധതികളും അദ്ദേഹം മികച്ച ഭരണാധികാരിയാണെന്ന പേരും നേടിക്കൊടുത്തിരുന്നു. എന്നാൽ പ്രധാനമന്ത്രി സ്ഥാനാർഥിയാകാനുള്ള അവസരം ലഭിച്ചത് മോദിക്കാണ്. അന്നു മുതൽ അതുവരെയുണ്ടായിരുന്ന ബിജെപിയുടെ ഭാവവും രൂപവും മാറി. മോദി–അമിത് ഷാ കൂട്ടുകെട്ടിലൂടെ ബിജെപി തുടർച്ചയായി വിജയങ്ങൾ കൊയ്തു.

2013 വരെ മോദിയും ചൗഹാനും ബിജെപിയുടെ മുഖ്യമന്ത്രിമാർ എന്ന നിലയിൽ തുല്യരായിരുന്നു. എന്നാൽ‌ അവിടെ നിന്ന് 10 വർഷം കഴിയുമ്പോൾ ബിജെപിയിൽ ഉടനീളമുള്ളത് മോദിയാണ്. ബിജെപിയുടെ ഉന്നതാധികാര സമിതിയായ പാർലമെന്ററി ബോർഡിൽ അംഗങ്ങളായിരുന്ന ചൗഹാനെയും കേന്ദ്ര റോഡ് ഗതാഗത മന്ത്രി നിതിൻ ഗഡ്കരിയെയും 2022 ഓഗസ്റ്റിൽ ഒഴിവാക്കിയിരുന്നു. ചൗഹാന്റെ പടിയിറക്കം ആരംഭിച്ചു എന്നതിന്റെ സൂചന തന്നെയായിരുന്നു ഇത്.

2018ൽ മധ്യപ്രദേശിൽ ബിജെപി പരാജയപ്പെട്ടപ്പോൾ തന്നെ ഇതിന്റെ ലക്ഷണങ്ങൾ കണ്ടു തുടങ്ങിയിരുന്നു. എന്നാൽ ജ്യോതിരാദിത്യ സിന്ധ്യ 22 എംഎൽഎമാരുമായി ബിജെപിയിലേക്കെത്തുകയും കമൽനാഥ് മന്ത്രിസഭ വീഴുകയും ചെയ്തപ്പോൾ ബിജെപിക്ക് വീണ്ടും ഭരണം ലഭിച്ചു. എല്ലാ വിഭാഗങ്ങളെയും കൂട്ടിയോജിപ്പിച്ച് മുന്നോട്ടു കൊണ്ടുപോകാൻ ചൗഹാനല്ലാതെ പാർട്ടി നേതൃത്വത്തിനു മുന്നിൽ മറ്റൊരു വഴിയില്ലായിരുന്നു. ഒബിസി വിഭാഗങ്ങൾക്ക് ഭൂരിപക്ഷമുള്ള മധ്യപ്രദേശിൽ ചൗഹാനാണ് ഏറ്റവും വലിയ ഒബിസി നേതാവ് എന്നതും അത്തവണ അദ്ദേഹത്തെ സഹായിച്ചു. എന്നാൽ ഇപ്പോൾ സ്ഥിതിഗതികൾ മാറി. ചൗഹാന് പകരം ആളെ കണ്ടെത്തിയെന്ന ആത്മവിശ്വാസം ബിജെപിക്കുമുണ്ടായി.

∙ വിനയമാണ് മുഖമുദ്ര, ‘സ്ത്രീകൾ വോട്ടു കൊണ്ടുവരും’

വിനയമാണ് ശിവരാജ് സിങ് ചൗഹാന്റെ മുഖമുദ്ര. വൈകാരികമായി ഇടപെടുന്ന ആളുമാണ് ചൗഹാൻ. വോട്ട് അഭ്യർഥിക്കുമ്പോൾ കരയും. താൻ അധികകാലം ഇവിടൊന്നും ഉണ്ടാകില്ല എന്ന ‘വൈകാരിക കാർഡ്’ ഇറക്കും. അത് ഇത്തവണത്തെ പ്രചാരണ പരിപാടികളിലും അദ്ദേഹം യഥേഷ്ടം ഉപയോഗിച്ചു. എല്ലായ്പ്പോഴും കുടുംബസ്ഥനായാണ് അദ്ദേഹം സ്വയം അവതരിപ്പിച്ചിരുന്നത്. ഭാര്യയും മക്കളുമൊത്ത് പുണ്യസ്ഥലങ്ങൾ സന്ദർശിക്കുന്നതിനെ കുറിച്ചും തന്റെ കുടുംബത്തെക്കുറിച്ചുമൊക്കെ അദ്ദേഹം വാചാലനാകും.

‘മാമാ’ (അമ്മയുടെ സഹോദരൻ) എന്ന വിളിയിൽ സന്തോഷിക്കുന്നയാൾ. ‘തങ്ങളുടെ സഹോദരനെ സംസ്ഥാനത്തെ സ്ത്രീകൾ നിരാശപ്പെടുത്തില്ല’, എന്നായിരുന്നു തിരഞ്ഞെടുപ്പു ഫലം പുറത്തു വരുന്നതിന് മുൻപ് ചൗഹാൻ പറഞ്ഞ വാക്കുകൾ. തന്റെ കുടുംബത്തിനെതിരെ ആരോപണങ്ങൾ ഉയരുമ്പോൾ ചൗഹാൻ അങ്ങേയറ്റം അസ്വസ്ഥനാകും. രാജ്യം കണ്ട വലിയ അഴിമതികളിലൊന്നായ വ്യാപം നടക്കുന്നത് ചൗഹാന്റെ ഭരണകാലത്താണ്. ഇതടക്കം ഒട്ടേറെ അഴിമതി ആരോപണങ്ങൾ മുഖ്യമന്ത്രിയുടെ ഭാര്യയുടെയും ബന്ധുക്കളുടെയും പേരുകളിൽ പലകുറി ഉയർന്നു.