നാടുകടത്തപ്പെടുന്ന മാധ്യമപ്രവർത്തനം

‘മനാഗ്വയിലെ ഒരു സൈനിക താവളത്തിൽ ഒരു റഷ്യൻ ചാര കേന്ദ്രം പ്രവർത്തിക്കുന്നു’, ‘ഡാനിയൽ ഒർട്ടേഗയുടെ അംഗരക്ഷക മേധാവിയെ സ്ഥാനത്തുനിന്ന് നീക്കി; എംഇഎഫ്സിസിഎ മന്ത്രി കോടിക്കണക്കിന് ഡോളർ പദ്ധതികളിലെ അഴിമതിയിൽ പെട്ടു’, ‘പുനഃസംഘടന’ പ്രഖ്യാപിച്ചതിനു ശേഷം പൊതുപ്രവർത്തകർക്കിടയിൽ ഉത്കണ്ഠയും നിശബ്ദതയും; സൈന്യത്തിന്റെ ‘പൊളിറ്റിക്കൽ ഇന്റലിജൻസ്’ മേധാവിയെ താഴെയിറക്കാൻ റൊസാരിയോ മുറില്ലോ ഉത്തരവിടുന്നു’.

28 വർഷം മുമ്പ് നിക്കരാഗ്വയിൽ ഞാൻ സ്ഥാപിച്ച സ്വതന്ത്ര മാധ്യമ സ്ഥാപനമായ Confidenceial.digital കഴിഞ്ഞ ആഴ്ചകളിൽ പ്രസിദ്ധീകരിച്ച ചില പ്രധാന പത്രപ്രവർത്തന അന്വേഷണങ്ങളുടെ തലക്കെട്ടുകൾ ഇവയാണ്. നാടുകടത്തപ്പെട്ട ഞാൻ ഇപ്പോൾ കോസ്റ്ററിക്കയിൽനിന്നാണ് അതു നടത്തുന്നത്.
2018 ൽ സാമൂഹിക പ്രതിഷേധങ്ങളുടെ ഒരു തരംഗം പൊട്ടിപ്പുറപ്പെട്ടതിന് ശേഷം മനുഷ്യാവകാശങ്ങൾക്കെതിരായ അക്രമാസക്തമായ അടിച്ചമർത്തലുണ്ടായപ്പോൾ, കോടതി ഉത്തരവില്ലാതെ തന്നെ ഞങ്ങളുടെ എഡിറ്റോറിയൽ ഓഫിസിൽ പൊലീസ് രണ്ടുതവണ റെയ്ഡ് നടത്തി.
2021ൽ ഡാനിയൽ ഒർട്ടേഗയുടെ സ്വേച്ഛാധിപത്യം ഈ മാധ്യമ സ്ഥാപനത്തെ നിയമവിരുദ്ധമായി കണ്ടുകെട്ടി.

ഞങ്ങളുടെ എല്ലാ മാധ്യമപ്രവർത്തകരും സ്വതന്ത്രമായി പ്രവർത്തനം തുടരാൻ നാടുവിടാൻ നിർബന്ധിതരായി. ഞങ്ങളുടെ സ്വതന്ത്ര വിവര സ്രോതസ്സുകൾ പീഡിപ്പിക്കപ്പെടുകയും ഭീഷണിപ്പെടുത്തപ്പെടുകയും ചെയ്യുന്നു. എന്നിരുന്നാലും, പൊതു അഴിമതി, ഭരണകൂടത്തിനുള്ളിലെ ആഭ്യന്തര സംഘർഷങ്ങൾ, ഉയർന്ന ഉദ്യോഗസ്ഥരുടെ തുടച്ചുനീക്കൽ, ജനസംഖ്യയുടെ ഏകദേശം പത്തുശതമാനത്തോളം വരുന്നവരുടെ വൻതോതിലുള്ള പലായനം, യുഎസിലേക്ക‍ുള്ള നിയമവിരുദ്ധ കുടിയേറ്റത്തിനു നിക്കരാഗ്വയെ ഉപയോഗിക്കുന്നത് എന്നിവയെക്കുറിച്ച് വാർത്തകൾ പ്രസിദ്ധീകരിക്കുന്നത് ‍ഞങ്ങൾ തുടരുന്നു.

നിക്കരാഗ്വയ്ക്കകത്തും പുറത്തുമുള്ള ഞങ്ങളുടെ അനുവാചകർക്ക്, അവർ ഭരണകൂടത്തെ പിന്തുണയ്ക്കുന്നവരോ എതിർക്കുന്നവരോ ആകട്ടെ, സെൻസർഷിപ്പിൽനിന്ന് മുക്തമായ ഒരു ബദൽ വിവര സ്രോതസ്സുണ്ട്, അത് രാജ്യാന്തര പ്രേക്ഷകർക്കു ഗുണനിലവാരമുള്ള മാധ്യമപ്രവർത്തനവും വാഗ്ദാനം ചെയ്യുന്നു.

ഈ അന്വേഷണങ്ങളിൽ ഓരോന്നിനും പിന്നിൽ സെൻസർഷിപ്പിനും സ്വയം സെൻസർഷിപ്പിനും വിധേയരാകാത്ത യുവ പത്രപ്രവർത്തകരുടെ കഴിവും എല്ലാറ്റിനുമുപരിയായി, പൊതുപ്രവർത്തകരും സാധാരണക്കാരും സൈന്യവും ഉൾപ്പെടെയുള്ള സ്രോതസ്സുകൾ നാടുകടത്തപ്പെട്ട മാധ്യമപ്രവർത്തനത്തിൽ നിലനിർത്തുന്ന വിശ്വാസവുമാണ്.
ക്യൂബയിലും വെനസ്വേലയിലും ചരിത്രം ആവർത്തിക്കുകയാണ്. ലാറ്റിനമേരിക്കയിലെ മാധ്യമങ്ങളെ ഭീഷണിപ്പെടുത്തുന്ന ഇരുണ്ട മേഘങ്ങളുടെ കണ്ണാടിയാണ്, നാടുകടത്തപ്പെടുന്ന മാധ്യമപ്രവർത്തനം. മാത്രമല്ല, ഇതു നല്ല പത്രപ്രവർത്തനത്തിന്റെ പ്രതിരോധശേഷിയുടെ ഉദാഹരണം കൂടിയാണ്. നിയമവാഴ്ച തകരുകയോ സിവിൽ സമൂഹവും ഉപരോധത്തിന് വിധേയമാകുകയോ വംശനാശത്തിന്റെ വക്കിലാവുകയോ ചെയ്യുമ്പോൾ, സ്വതന്ത്ര മാധ്യമങ്ങളുടെ ഏക പ്രതിരോധം അതിന്റെ വിശ്വാസ്യതയാണ്.

ഈ മൂന്നു രാജ്യങ്ങളിലും സ്വേച്ഛാധിപത്യങ്ങൾ മാധ്യമസ്വാതന്ത്ര്യത്തെയും അഭിപ്രായസ്വാതന്ത്ര്യത്തെയും കുറ്റകരമാക്കിയിട്ടുണ്ട്, പത്രപ്രവർത്തകർക്ക് അതു സ്വയം തിരിച്ചറിയാൻ കഴിയില്ല. അറസ്റ്റ് ഒഴിവാക്കാൻ, ലേഖനങ്ങളിൽ പേര‍ുവയ്ക്കുന്നത് ഒഴിവാക്കണം. നിക്കരാഗ്വയിൽ, പത്രപ്രവർത്തകനായ വിക്ടർ ടികായ് തന്റെ ഫെയ്സ്ബുക് അക്കൗണ്ടിൽ ഒരു മതപരമായ ഘോഷയാത്രയുടെ ചിത്രങ്ങൾ കൈമാറിയതിന് 17 മാസം ജയിലിൽ കിടന്നു. ‘ഗൂഢാലോചന’ നടത്തിയെന്നായിരുന്നു ആരോപണം.

ക്യൂബയിലും വെനസ്വേലയിലും സാമൂഹിക പ്രതിഷേധങ്ങളെക്കുറിച്ചോ തിരഞ്ഞെടുപ്പ് തട്ടിപ്പുകളെക്കുറിച്ചോ റിപ്പോർട്ട് ചെയ്തതിനും അവരുടെ സോഷ്യൽ നെറ്റ്‌വർക്കുകളിൽ അഭിപ്രായങ്ങൾ പ്രകടിപ്പിച്ചതിനും ‘തീവ്രവാദം’ അല്ലെങ്കിൽ ‘വിദ്വേഷം ഉളവാക്കുന്നു’ എന്ന് കുറ്റം ചാർത്തപ്പെട്ട ഡസൻ കണക്കിന് പത്രപ്രവർത്തകർ ജയിലിലുണ്ട്.

അതേസമയം, സ്വതന്ത്ര മാധ്യമങ്ങളിലേക്കുള്ള പ്രവേശനം തടയുന്നതിനായി ഇന്റർനെറ്റ് തടയുന്നത് ഉൾപ്പെടെ വിവിധ തരത്തിലുള്ള, നേരിട്ടുള്ളതും പരോക്ഷവുമായ സെൻസർഷിപ്പ് രാജ്യം പ്രയോഗിക്കുന്നു. ഈ കടുത്ത നിയന്ത്രണങ്ങൾക്കിടയിലും നാടുകടത്തപ്പെട്ട പത്രപ്രവർത്തനത്തിന്റെ പിന്തുണയുള്ള ഒരു ആവാസവ്യവസ്ഥയിലൂടെ സ്വതന്ത്ര മാധ്യമങ്ങൾ അതിജീവിക്കുന്നു. ‘ക്രിമിനൽ ഗ്രൂപ്പുകളുടെയും അഴിമതിക്കാരായ ഉദ്യോഗസ്ഥരുടെയും സ്വേച്ഛാധിപത്യ സർക്കാരുകളുടെയും അക്രമം, ഭീഷണികൾ, പീഡനം എന്നിവ കാരണം കുടിയേറാനോ നാടുവിടാനോ നിർബന്ധിതരായ സഹപ്രവർത്തകരെയും ലാറ്റിനമേരിക്കൻ മാധ്യമങ്ങളെയും’ ആദരിച്ചുകൊണ്ട് ഇന്റർ-അമേരിക്കൻ പ്രസ് അസോസിയേഷൻ (എസ്ഐപി) ഈ വർഷം ‘പത്രസ്വാതന്ത്ര്യത്തിനുള്ള മഹാപുരസ്കാരം’ നാടുകടത്തപ്പെട്ട പത്രപ്രവർത്തകർക്കു നൽകുകയുണ്ടായി.

നാടുകടത്തപ്പെട്ട പത്രപ്രവർത്തകരുടെ എണ്ണത്തിൽ വർദ്ധനവുണ്ടായതായി എസ്ഐപി രേഖപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്. പ്രധാനമായും നിക്കരാഗ്വ, വെനസ്വേല, ഗ്വാട്ടിമാല, ക്യൂബ, ഇക്വഡോർ തുടങ്ങിയ രാജ്യങ്ങളിൽനിന്നും മെക്സിക്കോയിലെയും കൊളംബിയയിലെയും ആഭ്യന്തരമായി കുടിയൊഴിപ്പിക്കപ്പെട്ട ആളുകളെയും വച്ചുനോക്കുമ്പോഴാണിത്. ‘ക്യൂബ, നിക്കരാഗ്വ, വെനസ്വേല എന്നിവിടങ്ങളിലെ പത്രാധിപസമിതി അംഗങ്ങളും ഈ പ്രതിഭാസത്തിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു, അവയിൽ ചിലത് വ്യവസ്ഥാപിതമായ പീഡനത്തിന് ഇരയായതിനാൽ വിദേശത്ത് പ്രവർത്തിക്കുന്നു’.

പുറംനാട്ടിൽ കഴിഞ്ഞുകൊണ്ട് പത്രപ്രവർത്തനം തുടരുന്നതിനുള്ള വെല്ലുവിളികൾ വളരെ വലുതാണ്. അപകടസാധ്യതയുള്ള പത്രപ്രവർത്തകർക്കും സഹകാരികൾക്കും സുരക്ഷിത ചാനലുകളിലൂടെ ആശയവിനിമയം നടത്താൻ വാർത്താ സ്രോതസ്സുകൾക്കും സുരക്ഷ നൽകുക എന്നതാണ് ഏറ്റവും അടിയന്തരം. നാടുകടത്തപ്പെട്ട ന്യൂസ് റൂമുകൾക്കു സാമ്പത്തിക സുസ്ഥിരത കൈവരിക്കുകയെന്നതാണ് ഏറ്റവും സങ്കീർണ്ണമായത്.

നാടുകടത്തപ്പെട്ട പത്രപ്രവർത്തകർക്ക് അവരുടെ ജോലി തുടരാൻ കഴിയുന്ന തരത്തിൽ ‘പ്രത്യേക സംരക്ഷണം നൽകുന്ന ആതിഥേയ രാജ്യങ്ങളെ’ തിരിച്ചറിയണമെന്ന് വെനിസ്വേലയിലെ എഫെക്ടോ കോക്വിയോയുടെ എഡിറ്റർ ഇൻ ചീഫും എന്റെ സഹപ്രവർത്തകനുമായ ലൂസ് മെലി റെയ്സ് വാദിക്കുന്നു, അതേസമയം ക്യൂബയിലെ എൽ എസ്റ്റോർനുഡോയുടെ ഡയറക്ടർ കാർലോസ് മാനുവൽ അൽവാരസ്, നാടുകടത്തപ്പെട്ട മാധ്യമങ്ങൾക്കായി പുതിയ ‘പിന്തുണാ ശൃംഖലകളും’ രാജ്യാന്തര ധനസഹായ സംവിധാനങ്ങളും സൃഷ്ടിക്കാൻ നിർദേശിക്കുന്നു, അത് ഇനി ‘താൽക്കാലികമായ ഒന്നല്ല’.

തീർച്ചയായും, സ്വേച്ഛാധിപത്യ ഭരണകൂടങ്ങളുടെ പൊലീസ് ഭരണകൂടത്തിന് കീഴിൽ, നാടുകടത്തപ്പെട്ട മാധ്യമങ്ങൾ ഇപ്പോൾ ഒരു സ്ഥിരമായ അവസ്ഥയാണ്. മാധ്യമങ്ങൾക്കെതിരായ സ്വേച്ഛാധിപത്യ ആക്രമണം രാജ്യാന്തര സമൂഹത്തിനും വെല്ലുവിളി ഉയർത്തുന്നു. എല്ലാ സ്വാതന്ത്ര്യങ്ങളുടെയും അവസാന കരുതൽശേഖരം വരെയും സംരക്ഷിക്കേണ്ടത് അനിവാര്യമാണ്.